Od Żydówki-ateistki do karmelitanki

Wręcz niewyobrażalna jest droga Edyty Stein od ateistki żydowskiego pochodzenia do karmelitanki zagazowanej w obozie koncentracyjnym - mówi prof. Aleksander Bańka, filozof z Uniwersytetu Śląskiego, lider Centrum Duchowości Ruchu Światło-Życie Archidiecezji Katowickiej. Dziś przypada liturgiczne wspomnienie św. Teresy Benedykty od Krzyża (Edyty Stein).

Jarosław Dudała: Edyta Stein była z pochodzenia Żydówką, z przekonania ateistką. To, że zostanie katoliczką – a nawet mniszką kontemplacyjną – absolutnie nie było czymś oczywistym. To sytuacja wielu ludzi w naszych czasach: wiara nie jest dla nich czymś oczywistym. Pytanie: czy w tej sytuacji – do pewnego stopnia nowej dla Kościoła w Polsce – możemy się czegoś nauczyć z historii dr Stein?

Prof. Aleksander Bańka: Dodałbym jeszcze, że Edyta już w okresie młodości była umysłem wybitnym, wyróżniała się wybitnymi zdolnościami. Jednocześnie nie do końca potrafiła odnaleźć się w otaczającej ją rzeczywistości, bo głębiej, na wielu poziomach ją analizowała. Rozumem doszła do doświadczenia ateizmu. Jako żydówka odeszła od swej pierwotnej religijności. Potem podczas studiów trafiła pod skrzydła Edmunda Husserla, najwybitniejszego filozofa tamtego czasu. Pokładał w niej wielkie nadzieje. Dostrzegł jej wybitny potencjał, a trzeba pamiętać, że kobiety rzadko bywały wówczas tak doceniane. Ona się wybijała. Jej habilitacja została zablokowana tylko dlatego, że była kobietą i Żydówką, a nazizm dochodził już w Niemczech do głosu.

Jeśli mówimy o jej nieoczywistej drodze do wiary, to pamiętajmy, że był to umysł wybitny, kobieta, która ogromnym wysiłkiem intelektu wspieranego łaską Bożą weszła w przestrzeń, której w ogóle byśmy dla niej nie prognozowali. Wręcz niewyobrażalna jest jej droga od ateistki żydowskiego pochodzenia, która zajmuje się doświadczeniem wiary w refleksji intelektualnej do karmelitanki zagazowanej w obozie koncentracyjnym. Nikt by się nie spodziewał, że ona taką drogę przejdzie. A jednak przeszła.

Jej wielkość intelektualna sprawia pewien kłopot. Bo nawet jeśli przeszła taką niesamowitą drogę, to trudno ją naśladować, bo niewielu z nas – wierzących, niewierzących i poszukujących – dysponuje tak potężnym umysłem.

Ja bym powiedział trochę inaczej: ona pokazuje, że intelekt, który jest dziś stawiany w opozycji do wiary, nie musi tej wiary blokować.
Pamiętajmy, że Edyta nie doszła do wiary wyłącznie na drodze intelektualnej. Uczciwość intelektualna sprawiła, że ona stawiała sobie pytanie o wiarę. Ale tym, co tak naprawdę ją duchowo przełamało, było doświadczenie wojennej śmierci jej przyjaciela Adolfa Reinacha oraz świadectwo jego młodej żony, która przyjęła śmierć męża z pokojem płynącym z chrześcijańskiej wiary. [Anna Reinach również była naukowcem, doktorem fizyki, z pochodzenia Żydówką, ochrzczoną jako osoba dorosła wraz mężem w Kościele luterańskim, a 8 lat po śmierci męża została katoliczką - przyp. JD.]

Drugim elementem, który doprowadził Edytę do wewnętrznego otwarcia, była lektura duchowej autobiografii św. Teresy z Ávili.
A więc – po pierwsze – intelekt nie jest dla wiary przeszkodą. Po drugie, do serca Edyty Stein przemówiły czynniki, które są dostępne dla nas wszystkich: świadectwo, spotkanie z osobą w sytuacji granicznej i uczciwość w poszukiwaniu prawdy.

Jest jeszcze jeden element, który przyciągnął ją do Kościoła katolickiego: liturgia (chyba u benedyktynów). Może liturgia to coś, do czego powinniśmy przykładać większą wagę we współczesnej ewangelizacji?

Jak najbardziej. Mamy też świadectwa tego, jak Edyta przeżywała liturgię już po swoim nawróceniu. To moment pewnej niezwykłości, jej rysu kontemplatywnego, ale także jej wrażliwości na to, co się w rzeczywistości liturgicznej dzieje. Ona może być inspiracją do tego, żeby się tej wrażliwości uczyć, bo łatwo ją zatracić. Liturgię łatwo zamienić w rutynę. Zwłaszcza, że mamy na razie jeszcze nieograniczony dostęp do Eucharystii i możemy z niej korzystać do woli. Czasem staje się ona dla nas zrytualizowanym, pustym obrzędem. A Edyta uczy nas jej głębi.

Jest jeszcze jedno doświadczenie, które bardzo mocno się z tym łączy. Biografie opowiadają, jak Edyta weszła kiedyś do prawie pustego kościoła. Obserwowała kobietę, która podeszła do ołtarza, odłożyła koszyk z jajkami i modliła się z wielką gorliwością przed Najświętszym Sakramentem. Potem wzięła te swoje jajka i wyszła z kościoła. Refleksja Edyty była taka, że w jej pierwotnym, dziecięcym doświadczeniu religijnym nie spotkała się z tym, żeby można było tak spokojnie, a jednocześnie przedziwnie i głęboko wchodzić w dialog z Bogiem. Zauważyła to u prostej kobiety. I to ją zainspirowało.

U Edyty w sposób spójny łączy się doświadczenie liturgiczne, poruszenie głębią teologicznego znaku i doświadczenie zachwytu tym, że można obcować z Bogiem w sposób tak bliski. Że jest On tak dostępny. Te rzeczy były później obecne także w jej życiu karmelitańskim.
Ona dostrzegała, że nasza rzeczywistość jest przenikniętą Bogiem. Ona, która na początku nie miała z Nim kontaktu, ale miała taką potrzebę, którą rekompensowała sobie poprzez doświadczenie estetyczne (muzykę, sztukę), później odkryła bezpośrednie doświadczenie Boga. Zewnętrzna, estetyczna strona rzeczywistości prowadziła ją do kontaktu z Bogiem. Możemy uczyć się od niej szukania i znajdowania Prawdy w otaczającym nas świecie. Uczciwe, wrażliwe podejście prowadzi nas w głąb doświadczenia Boga.

«« | « | 1 | » | »»

aktualna ocena |   |
głosujących |   |
Pobieranie.. Ocena | bardzo słabe | słabe | średnie | dobre | super |

Wiara_wesprzyj_750x300_2019.jpg

Autoreklama

Autoreklama

Kalendarz do archiwum

niedz. pon. wt. śr. czw. pt. sob.
25 26 27 28 29 1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31 1 2 3 4 5 6
14°C Czwartek
wieczór
12°C Piątek
noc
9°C Piątek
rano
15°C Piątek
dzień
wiecej »