Zmarła Teresa Torańska

W środę zmarła po długiej chorobie dziennikarka i pisarka, autorka wywiadów m.in. z dawnymi działaczami komunistycznymi, Teresa Torańska. Miała 69 lat.

Teresa Torańska urodziła się w 1944 r. w Wołkowysku. Ukończyła prawo na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 70. współpracowała z tygodnikiem "Kultura", później z paryską "Kulturą".

Jest autorką książki pt. "Oni" (1985), na którą składają się wywiady z byłymi komunistycznymi decydentami i dygnitarzami o ich roli w budowaniu PRL-u. Książkę przetłumaczono na kilkanaście języków i weszła do kanonu obowiązujących lektur na wydziałach nauk społecznych i politycznych uniwersytetów w wielu krajach.

Za tę publikację Torańska otrzymała Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego (2000) oraz Nagrodę Solidarności Pracowników Wydawnictw za najlepszą książkę polskiego autora wydaną w obiegu nieoficjalnym w roku 1985.

W 2005 roku Torańska została laureatką Nagrody im. Barbary Łopieńskiej za najlepszy wywiad prasowy - nagrodzona za rozmowę z gen. Wojciechem Jaruzelskim, opublikowaną 13 grudnia 2004 w "Dużym Formacie Gazety Wyborczej". W uzasadnieniu kapituła podała, że wywiady Torańskiej cechuje "najwyższy poziom warsztatowy, dziennikarska dociekliwość, odwaga i głęboka wiedza historyczna, mają też osobisty, autorski styl, trudny do podrobienia".

Kontynuacją książki "Oni" był wydany w 1994 r. kolejny zbiór wywiadów pt. "My". Złożyły się nań wywiady z m.in. Leszkiem Balcerowiczem, Janem Krzysztofem Bieleckim, Jackiem Merklem, Wiktorem Kulerskim, Jarosławem Kaczyńskim, Piotrem Szczepanikiem i Janem Rulewskim.

W 2006 roku ukazała się książka "Byli" - Torańska kontynuowała swoje rozmowy z komunistycznymi decydentami i dygnitarzami. Wśród jej rozmówców znaleźli się: gen. Wojciech Jaruzelski, rzecznik rządu w latach 1981-1989 Jerzy Urban, minister kultury Józef Tejchma i szef Urzędu do spraw Wyznań Kazimierz Kąkol.

Kolejna książka Torańskiej pt. "Są" to wydana w 2007 roku publikacja, w której autorka namówiła do zwierzeń m.in. Jana Nowaka Jeziorańskiego, Ewę Łętowską, Wandę Wiłkomirską, Michała Głowińskiego, Edmunda Wnuka-Lipińskiego. Opowiadają oni o osobistych, często tragicznych przejściach i o tym, jak sobie z nimi poradzili.

W 2008 roku ukazała się książka "Jesteśmy. Rozstania '68", w której po 40 latach marcowi emigranci opowiadają Torańskiej o swoich doświadczeniach. Książka zawiera kilkadziesiąt rozmów autorki z osobami, które wyjechały, noty o emigrantach, ich fotografie, często całych rodzin i kalendarium marcowych wydarzeń 1968 roku.

"Śmierć spóźnia się o minutę" - to opublikowane w 2010 roku trzy rozmowy Teresy Torańskiej z Michałem Bristigerem, Michałem Głowińskim oraz Adamem Danielem Rotfeldem.

"To nie są rozmowy o śmierci i Zagładzie, utrzymane w wojennych schematach. Ale o tajemnicach. Skrywanych, ugniatanych i wypieranych z pamięci. Które dopiero po dziesiątkach lat znowu zaczynają uwierać i dojrzewać do tego, by je wyłuskać z podświadomości. I nazwać" - napisała autorka we wstępie do książki.

Torańska to także autorka talk-show „Teraz Wy” w TVP 2 i cyklu programów telewizyjnych ("Powtórka z PRL-u" oraz "Władza").

Była współautorką filmów dokumentalnych, m.in. "Dworzec Gdański" (2007) i „Noc z generałem” (2004) - oba w reżyserii Marii Zmarz-Koczanowicz, „Było i już” (2002) w reżyserii Feliksa Falka oraz filmu dla BBC - „Changing the guard” (1990) o początkach demokracji w Polsce w reżyserii Petera Bate.

Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2001).