Debata o Karcie Praw Podstawowych UE

Z przedmówcą zgodził się prof. Marek Piechowiak z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego i Uniwersytetu Adama Mickiewicza Poznaniu. Zaznaczył, że omówione w Karcie wartości to wartości tradycyjne, odsyłające do powojennej Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Zwrócił uwagę, że choć w Karcie po raz pierwszy odnaleźć można wprost uznanie relatywizmu kulturowego oraz wniosek, że wartości wynikają z kultury, dokument jest jednak sprzymierzeńcem tradycyjnych wartości. Za „nieszczęście” uznał fakt, że Polska przystąpiła do Protokołu brytyjskiego ograniczającego stosowanie Karty Praw Podstawowych. „W związku z tym Polska nie może uczestniczyć w interpretacji Karty, tymczasem działania polskich sądów również wpisują się przecież w ramy dziedzictwa europejskiego” – zauważył. Zaznaczył też, że na podstawie obowiązujących Polskę traktatów, jej obywatel może dochodzić tych samych praw, które gwarantowałaby mu Karta Praw Podstawowych. Protokół brytyjski jednak utrudnia mu zadanie o tyle, że nie może odwoływać się do Karty, a uzasadnienia swoich roszczeń musi szukać bezpośrednio w traktatach. Głosem polemicznym była wypowiedź ks. prof. Piotra Mazurkiewicza, sekretarza Generalnego Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej [COMECE]. Na początku skrytykował obiegową niekiedy opinię, że sceptycyzm w stosunku do Karty Praw Podstawowych wynika z niewiedzy, a w miarę jej zdobywania postępuje również akceptacja dla dokumentu. Zaznaczył też, że dyskusja nad Karta nabiera niekiedy wymiaru nierzeczowego, zbyt emocjonalnego, co wiąże się z ogólnym – pozytywnym bądź negatywnym – stosunkiem do Unii Europejskiej. Odnosząc się do problemu z perspektywy politologa zaznaczył, że prawo jest zarówno owocem procesu politycznego jak i narzędziem w rękach polityków do realizacji pewnych celów. – Do czego politykom potrzebny jest ten dokument, jakie są tendencje polityczne w obecnej Unii i do czego to może nas doprowadzić? – zapytywał. W tym kontekście zarysował spór metaaksjologiczny wiążący się z odpowiedzią na pytanie, czy wartości i prawa człowieka mają pochodzenie naturalne, czy też są wytworem kultury. Zaznaczył, że w prawie europejskim ta druga odpowiedź zaczyna odgrywać coraz większa rolę, co w istocie oznacza: prawa człowieka są nienaruszalne, ponieważ tak się umówiliśmy. Ks. prof. Mazurkiewicz podkreślił, że w Karcie Praw Podstawowych z perspektywy chrześcijańskiej „nie ma nic gorszego niż najgorsze rozwiązanie w danym kraju członkowskim UE”. – Przykładowo, jeśli w danym kraju obowiązuje eutanazja albo możliwość adopcji dzieci przez pary homoseksualne, dokument ten sformułowany jest w ten sposób, by takiego państwa nie trzeba było wykluczyć ze wspólnoty lub też w jakiś sposób go dyskryminować – wyjaśnił. Zaznaczył, że dostrzega w tym podejściu koncepcję w pewnym sensie analogiczna do obowiązującej po Wojnie Trzydziestoletniej w Europie zasady „Cuius regio eius religio”. – Ta zasada była również próbą szukania pokoju w sytuacji konfliktu, ale trzeba też powiedzieć, że było to przekazanie olbrzymich kompetencji władzy państwowej. Początek obowiązywania tej zasady zbiega się z początkiem absolutyzmu w Europie – zauważył prelegent. Głos zabrał również uczestniczący w spotkaniu Prymas Polski kard. Józef Glemp. Podkreślił wielkie zainteresowanie Kościoła tworzeniem się Unii Europejskiej. Zwrócił jednak uwagę na pewną zmianę nastawienia jej struktur wobec Kościoła, obserwowalną już nawet na przestrzeni czasu, w którym on sam pełnił funkcję Prymasa Polski. Nawiązując do przypadku prof. Buttiglionego zaznaczył, że niewykluczone iż twórcy zjednoczonej Europy – Robert Schuman czy Alcide de Gasperi – ze swoimi poglądami nie kwalifikowaliby się obecnie jako reprezentanci UE. Debatę zorganizował Instytut Politologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Fundacja Konrada Adenauera w Polsce.