Pieniądze poszły w las

"Prowadzona przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe gospodarka finansowa - której efektem jest stały wzrost kosztów zarządu, wzrost wynagrodzeń oraz zwiększenie nakładów inwestycyjnych - stwarza ryzyko nieosiągnięcia podstawowych celów działania Lasów Państwowych: zachowania i ochrony lasów oraz ekosystemów leśnych, a także utrzymania i powiększania upraw i zasobów leśnych" - napisano w podsumowaniu raportu.

Dodano, że LP upatrują szans na zwiększenie przychodów w sprzedawaniu coraz to większych ilości drewna. Strategia ta nie zawsze jednak okazuje się skuteczna. Jak wskazała NIK w latach 2011-13 mimo zwiększenia ilości sprzedanego drewna o 6,5 proc., przychody ze sprzedaży spadły o 3,8 proc. Z kolei w 2014 r. przychody ze sprzedaży drewna choć wzrosły, to głównie dzięki wyższej cenie za m3 drewna oraz dzięki zwiększonej po raz kolejny wycince drzew.

"Mimo spadku przychodów w latach 2011-2013 Lasy Państwowe sukcesywnie zwiększały koszty zarządu, w tym koszty wynagrodzeń, które od 2010 r. wzrosły o ponad 26 proc" - wytyka NIK.

"Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe wzrosło o ponad 24 proc. - do 6980 zł (w Dyrekcji Generalnej o blisko 29 proc. - do kwoty 11133 zł), niemal dwukrotnie przewyższając wzrost wynagrodzeń w administracji publicznej i gospodarce narodowej oraz w sektorze prywatnym" - dodano.

Z kontroli NIK wynika ponadto, że w 2014 r. płace w Gospodarstwie Leśnym wzrosły o kolejne 3,5 proc., co oznacza, że od 2010 r. pensje urosły o 29,2 proc. W efekcie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w LP w minionym roku wyniosło 7229 zł.

NIK ustaliła również, że środki przeznaczone na inwestycje w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe były relatywnie wysokie, gdyż stanowiły ponad 15 proc. wszystkich wydatków Lasów Państwowych i przekraczały w badanym okresie o 11-20 proc. wielkość środków przeznaczonych na hodowlę i ochronę lasów.

"Dynamika nakładów inwestycyjnych, w porównaniu z 2010 r. wykazywała tendencję wzrostową i wynosiła od ponad 206 proc. w 2011 r. do ponad 245 proc. w roku 2013" - czytamy w podsumowaniu raportu.

"Środki przeznaczane przez Lasy Państwowe na ochronę i hodowlę lasów, a więc nakłady kluczowe dla zachowania i ochrony lasów oraz ekosystemów leśnych, a także na utrzymanie i powiększanie zasobów i upraw leśnych, stanowiły w badanym okresie zaledwie 13 proc. kosztów ogółem i były ponad trzykrotnie niższe od kosztów ogólnego zarządu" - dodano.

NIK wskazała na konieczność poprzedzania procesów inwestycyjnych oceną ich ekonomicznej racjonalności. W ocenie Izby ma ona szczególne znaczenie w przypadku takich nakładów, jak np. nakłady na budynki, które w badanym okresie przekroczyły pół miliarda zł: 569 mln 64,9 tys. zł, z czego na budynki mieszkalne - 227 mln 296,9 tys. zł. "Niestety dynamika wzrostu środków przeznaczanych przez Lasy Państwowe na ochronę i hodowlę lasu była w badanym okresie wyraźnie niższa od dynamiki wzrostu wydatków inwestycyjnych" - napisano.

Zastrzeżenia Izby dotyczyły też utrzymywania w strukturze LP zakładów, których działalność nie znajdowała uzasadnienia ani z punktu widzenia realizacji zadań LP, ani rachunku ekonomicznego.

W podsumowaniu raportu NIK zaznaczyła, że przy wszystkich wskazanych zastrzeżeniach, ocenia obecną sytuację finansową Lasów Państwowych, jako dobrą i stabilną. "Jednak Lasy powinny rozwiązać wskazywane przez NIK problemy, chcąc zrealizować w dłuższej perspektywie czasowej podstawowe cele, jakimi są zachowanie i ochrona lasów oraz ekosystemów leśnych, a także utrzymanie i powiększanie zasobów i upraw leśnych" - podkreślono.

Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe jest państwową jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której podstawowym zadaniem jest prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej w powierzonych w zarząd lasach Skarbu Państwa. LP zarządzają lasami i gruntami obejmującymi 1/4 powierzchni Polski, w tym większością lasów należących do Skarbu Państwa, a także gospodarstwami rybackimi, niektórymi tartakami i składnicami drewna, leśną bazą szkoleniowo-wypoczynkową. Głównym źródłem przychodów LP są przychody ze sprzedaży drewna z lasów Skarbu Państwa, którymi zarządzają. Sprzedaż tego surowca kształtuje się na poziomie 34 mln m3 rocznie i zapewnia 90 proc; udział w krajowym rynku drzewnym.