Nowy statut polskiego Episkopatu

Nowy statut Episkopatu zakłada wzmocnienie pozycji biskupów diecezjalnych, określa obowiązki Prymasa Polski, poszerza skład Rady Stałej i wprowadza pewne zmiany w zakresie trybu podejmowania decyzji w ramach Konferencji Episkopatu.

Nowy statut ustanawia nowe gremium decyzyjne Konferencji Episkopatu Polski, a będzie nim Rada Biskupów Diecezjalnych, składająca się ze wszystkich urzędujących biskupów diecezjalnych oraz tych, którzy są z nimi prawnie zrównani. Radę Biskupów Diecezjalnych zwoływać będzie przewodniczący Konferencji Episkopatu raz do roku oraz „kiedy wymagają tego szczególne okoliczności”.

Art. 14 statutu stanowi, że do kompetencji Rady Biskupów Diecezjalnych należy „ocena, badanie i podejmowanie decyzji w sprawach dotyczących zarządu diecezji, ogólnych kierunków zadań pasterskich oraz w kwestiach administracyjno finansowych”.

Zdefiniowane zostały też kompetencje Prymasa Polski. Wcześniej funkcja Prymasa nie była jasno określona. Prymasowi zostało przyznane stałe miejsce w Radzie Stałej. Podkreślone zostało też „honorowe pierwszeństwo” Prymasa Polski wśród biskupów, które wyrażać się będzie m. in. podczas uroczystości liturgicznych.

W Radzie Stałej zagwarantowane zostało także miejsce dla tych polskich kardynałów, którzy pełnią jednocześnie urząd biskupa diecezjalnego jak i dla dwóch biskupów pomocniczych.

Radę Stała odtąd tworzyć będą: członkowie prezydium Episkopatu (przewodniczący, zastępca i sekretarz generalny), Prymas Polski, kardynałowie kierujący diecezjami, sześciu biskupów diecezjalnych (z wyboru) oraz dwóch biskupów pomocniczych wybieranych przez zebranie plenarne.

Wprowadzono zapis stanowiący, że do rad i zespołów Konferencji Episkopatu będą mogli należeć jako członkowie również kapłani i ludzie świeccy. Dotąd kapłani lub świeccy mieli tam status konsultorów. Członkami komisji Episkopatu tak jak dotąd będą mogli być tylko biskupi.

Istotnym artykułem nowego statutu jest artykuł 17. dotyczący deklaracji doktrynalnych Episkopatu. Statut postanawia, że deklaracje doktrynalne Konferencji Episkopatu Polski mogą być opublikowane w jej imieniu jako autentyczne nauczanie tylko wtedy, gdy zostały przyjęte na zebraniu plenarnym przez wszystkich członków biskupów mających głos decydujący. Jeśli nie ma takiej jednomyślności, warunkiem publikacji dokumentu mającego rangę autentycznego nauczania jest uznanie go przez Stolice Apostolską. Jest ono udzielane wtedy, gdy dana deklaracja ma poparcie przynajmniej dwóch trzecich głosów biskupów mających głos decydujący.

Znowelizowany statut umożliwia, możliwość pełnienia pewnych funkcji w KEP przez biskupów seniorów (emerytów), którzy nie są już członkami Konferencji Episkopatu. Biskupi seniorzy będą mogli – o ile zostaną wybrani – być członkami komisji, rad i zespołów bądź też działać w ramach innych ciał statutowych powoływanych przez KEP.

Znowelizowany statut – analogicznie jak poprzedni – utrzymuje pięcioletnią kadencyjność wszelkich funkcji w Konferencji Episkopatu. Na konkretną funkcję można zostać wybranym dwukrotnie.

Prace nad nowelizacją statutu Konferencji Episkopatu Polski trwały od 2005 r. Zmiana dotychczasowego statutu przyjętego w 1996 r. była konieczna ze względu na nowe normy odnośnie pracy Konferencji Biskupich, wprowadzone w międzyczasie przez Stolicę Apostolską. Głownym powodem była publikacja przez Jana Pawła II listu apostolskiego „Motu proprio Apostolo suos” z 21 maja 1998 r. Pracami zespołu przygotowującego zmiany statutu KEP kierował abp Tadeusz Gocłowski.

Tekst znowelizowanego Statutu Konferencji Episkopatu Polski został przyjęty na 343. zebraniu plenarnym Episkopatu i poprawiony według wskazań Stolicy Apostolskiej na 347. zebraniu plenarnym w dniu 10 marca 2009.
Następnie watykańska Kongregacja ds. Biskupów zatwierdziła znowelizowany statut KEP, dekretem z 28 maja 2009.

Decyzją Konferencji Episkopatu Polski statut ten wchodzi w życie 7 października br. Jego promulgacja następuje poprzez zamieszczenie tekstu w organie urzędowym „Akta Konferencji Episkopatu Polski”.