"Klątwa" oczyma prawnika

W ekspertyzie podkreślono, że chociaż w świetle standardów strasburskich spektakl teatralny korzysta z konwencyjnej ochrony wolności wypowiedzi, to ma ona swoje wyraźne granice. Na artyście korzystającym ze swobody ekspresji ciąży szereg obowiązków, jak również ponosi on odpowiedzialność za jej nadużywanie. Korzystanie z wolności słowa nie może służyć ani naruszaniu praw innych osób, ani też moralności publicznej.

W opinii eksperta, spektakl „Klątwa” łamie standardy strasburskie wolności wypowiedzi i prowadzi do dewastacji debaty publicznej poprzez celowe naruszanie praw innych osób, zwłaszcza ich przekonań religijnych. Z analizy spektaklu nie wynikają jasno powody, dla których uzasadnione byłoby posługiwanie się w przedstawieniu symboliką religijną. Użyta symbolika nie była elementem debaty publicznej, a wykorzystano ją wyłącznie w celu profanacji przedmiotu czci religijnej.

Analiza pokazuje, że spektakl ma  za zadanie wyłącznie wzbudzenie kontrowersji i naruszenie praw innych osób. Pełne nadużyć posługiwanie się krytyką i satyrą stanowi w nim zabieg mający uchronić skandalistów przed ponoszeniem odpowiedzialności za świadome naruszenie praw osób trzecich.

Pozorując posługiwanie się formami artystycznymi, nie zachowano w przekazie umiaru, który pozwalałby uznać za niezasadne zarzuty pochwalania i podżegania do przestępstwa wobec polityka. Dotyczy to również aktów znieważania flagi Państwa Watykan.

W drugiej części ekspertyzy prezentowane jest orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, z którego jasno wynika, że swoboda ekspresji może być ograniczana przez krajowe normy prawa karnego. Całkowicie zasadne jest zatem ocenianie wypowiedzi artystycznej – również spektaklu teatralnego i jego poszczególnych scen – w świetle prawa karnego.

Zdaniem dr. Skwarzyńskiego, spektakl „Klątwa” może być przedmiotem postępowania karnego w zakresie:

• obrazy uczuć religijnych poprzez publiczne znieważenie przedmiotu czci religijnej (krzyża oraz św. Jana Pawła II); 
• znieważenia Rzeczypospolitej Polskiej (grupowa scena z krzykiem: Polska); 
• publicznego nawoływania do popełnienia zbrodni poprzez zbiórkę środków mających służyć sfinansowaniu zabójstwa Jarosława Kaczyńskiego; 
• publicznego pochwalania bezprawnego wykonywania aborcji.

W opinii podkreśla się również, że działanie artysty korzystającego ze swobody ekspresji nie uwzględniło ani specyfiki państwa środkowoeuropejskiego, dotkniętego zbrodniami narodowych socjalistów i komunistów, ani też roli, jaką odegrał św. Jan Paweł II w obaleniu reżimu komunistycznego, jak również skutków problemu migracyjnego i praw uchodźców, w którym to kontekście prawnokarna ochrona przekonań religijnych może być środkiem zachowania porządku publicznego.

Opinia dr. Michała Skwarzyńskiego została przyjęta do druku w „Przeglądzie Prawa Wyznaniowego” nr 9/2107.