Wieczór chanukowy w synagodze-muzeum w Tykocinie

Chanuka, nazywana też świętem świateł, obchodzona jest na pamiątkę zwycięstwa żydowskiego narodu Machabeuszy nad wywodzącymi się z Syrii Seleucydami w 165 roku p.n.e. i poświęcenia świątyni jerozolimskiej. Seleucydzi zbezcześcili świątynię w Jerozolimie i usiłowali narzucić żydom hellenistyczne wierzenia. Chanuka po hebrajsku znaczy "poświęcenie".

Po zwycięstwie Machabeusze zapalili w świątyni wielką menorę - specjalny siedmioramienny świecznik; oliwy miało wystarczyć tylko na jeden dzień, ale menora paliła się aż osiem dni - do czasu, gdy uzyskano nową, odpowiednio czystą oliwę. Uznano to za cud. Od tamtego czasu żydzi obchodzą Chanukę jako święto światła i święto radości.

W kalendarzu żydowskim Chanuka rozpoczyna się zawsze 25. dnia księżycowego miesiąca Kislew (listopad-grudzień). W tym roku rozpoczęła się w piątek 11 grudnia i będzie trwała do 18 grudnia. W niedzielę przypada trzeci dzień święta. Dlatego w synagodze w Tykocinie uroczyście została zapalona trzecia świeca.

Gmina żydowska istniała w Tykocinie od 1522 roku. Tamtejsza zabytkowa synagoga przestała pełnić funkcję świątyni w sierpniu 1941 roku, gdy w pobliskim Lesie Łopuchowskim Niemcy rozstrzelali blisko 2,5 tys. miejscowych żydów. Do tego czasu obok sąsiadów - Polaków mieszkało tam osiemnaście pokoleń żydów.

Obecnie Tykocin to miejsce licznych wycieczek żydów z całego świata, którzy odwiedzają odrestaurowaną synagogę, siedzibę oddziału Muzeum Podlaskiego i tam się modlą. Szacuje się, że rocznie jest to kilkanaście tysięcy osób, w dużej części młodzież, która uczestniczy w międzynarodowych programach edukacyjnych.

Jak ocenia kierownik placówki Marzena Pisarska-Kalisty, ok. 40 proc. odwiedzających stanowi żydowska młodzież i dorośli z całego świata, odwiedzający Polskę w kwietniu w ramach tzw. Marszu Żywych.

Tykocińska placówka od lat organizuje obchody wszystkich najważniejszych żydowskich świąt. Zdaniem kierownik muzeum, biorąc pod uwagę frekwencję na organizowanych prezentacjach świąt żydowskich, wzrasta też, szczególnie wśród młodzieży akademickiej, zainteresowaniem żydowską kulturą i tradycją.