Łódź: Otwarto wystawę "Żołnierze generała Maczka"

Przygotowano ją z okazji 65. rocznicy zakończenia II wojny światowej.

"Nie chcieliśmy robić wystawy ogólnej, upamiętniającej II wojnę światową. Wybraliśmy więc jednego generała i jedną jednostkę - Brygadę Kawalerii Zmotoryzowanej, która w 1939 roku była niepokonana. Niemcy nazwali ją 'schwarze brigade', czyli czarną brygadą. Przeszła ona później przez granicę węgierską, skąd przedzierała się na Zachód" - powiedział PAP jeden ze współorganizatorów wystawy, kierownik działu zbiorów Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Konrad Czernielewski.

"Ciekawostką jest to, że wśród zarekwirowanego przez Węgrów sprzętu jednostki dowodzonej przez Maczka były m.in. słynne sokoły - polskie motocykle, które swoją karierę skończyły pod Stalingradem, gdzie w ramach armii węgierskiej walczyły przeciw Sowietom" - dodał Czernielewski.

Na wystawie zebrano ponad 500 eksponatów. Są wśród nich części umundurowania, broń, amunicja, odznaczenia, fotografie, dokumenty oraz wspomnienia żołnierzy walczących pod dowództwem gen. Maczka - od kampanii wrześniowej 1939 r. po udział w okupacji Niemiec do 1947 r.

"Muzeum Tradycji Niepodległościowych od lat 80. ubiegłego wieku gromadziło pamiątki po żołnierzach, którzy po wojnie mieszkali w Łodzi. Znalazły się one na tej wystawie obok eksponatów z innych placówek, m.in. z Muzeum Wojska Polskiego. Są tu również pamiątki pochodzące od osób prywatnych" - wyjaśnił Czernielewski.

Otwarta w poniedziałek ekspozycja pozwala prześledzić historię 10. Brygady Kawalerii, jej szlak bojowy we wrześniu 1939 r., walki w obronie Francji w 1940 r., powstanie 1. Dywizji Pancernej w Wielkiej Brytanii i jej szlak bojowy od Normandii do Wilhelmshaven.

Wystawie towarzyszy folder pt. "Pancerny szlak żołnierzy generała Maczka". Jest w nim m.in. kronika szlaku bojowego, struktura organizacyjna i skład personalny jednostek dowodzonych przez Maczka.

Szlak ten zaczął się we wrześniu 1939 r., gdy dowodzona przez płk. Stanisława Maczka 10. Brygada Kawalerii prowadziła działania opóźniające od Beskidu Wyspowego aż po Lwów. 19 września niepokonana w żadnej bitwie brygada, na rozkaz Naczelnego Wodza, przekroczyła granicę węgierską, gdzie została internowana. Dzięki życzliwej postawie Węgrów płk Maczek i większość jego żołnierzy różnymi drogami przedostali się później do Wojska Polskiego we Francji.

15 listopada 1939 r. Maczek otrzymał awans na stopień generała brygady i przydział na dowódcę polskiego ośrodka wojskowego w Coeetquidan. W czerwcu 1940 r. wziął udział w walkach w obronie Francji dowodząc 1700-osobowym oddziałem odtworzonej 10. Brygady Kawalerii Pancernej. Pozostała część Brygady pod dowództwem płk. Kazimierza Dworaka ewakuowała się do Wielkiej Brytanii.

Po klęsce Francji na Wyspy Brytyjskie przedostał się także gen. Maczek z dużą grupą swych żołnierzy. Tam ponownie odtworzył 10. Brygadę Kawalerii. W lutym 1942 r. otrzymał rozkaz zorganizowania na bazie tej jednostki pierwszej polskiej Dywizji Pancernej, która wzięła udział w alianckiej inwazji na Francję. Weszła do walki 8 sierpnia 1944 r. na przyczółku normandzkim, a zakończyła swój szlak bojowy 6 maja 1945 r. wkroczeniem do niemieckiego portu i twierdzy Wilhelmshaven.

20 maja 1945 r. gen. Maczek przekazał dowództwo Dywizji gen. bryg. Klemensowi Rudnickiemu, a sam objął dowództwo I Polskiego Korpusu w Szkocji. 1. Dywizja Pancerna, obok 1. Polskiej Brygady Spadochronowej, wzięła udział w okupacji pokonanych Niemiec.