Twarze Solidarności

W spotkaniu wzięli udział m.in. prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek oraz redaktor naczelny tygodnika "Gość Niedzielny” ks. dr Adam Pawlaszczyk.

- Przed 40 lat polski świat pracy zawrócił z drogi komunistycznej, a tym samym zmienił bieg historii - przyniósł nadzieję milionom ludzi, zniewolonym przez komunistyczny system w tej części Europy. Chcemy, żeby żadna z historii tego przełomowego czasu nie została zapomniana, aby każdy z uczestników tych wydarzeń pozostał w naszej pamięci - powiedział podczas konferencji prasowej prezes Szarek.

Z okazji 40. rocznicy powstania Solidarności Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach we współpracy z "Gościem Niedzielnym" przygotował dodatek prasowy "Sierpniowy Przełom. 40. rocznica powstania Solidarności", który 26 sierpnia ukazał się w całej Polsce wraz z papierowym wydaniem tygodnika.

Opracowany przez historyków dodatek wyjaśnia, dlaczego Polacy wystąpili przeciw ówczesnej władzy, pokazuje kulisy społecznego zrywu, a także stosunek Kościoła katolickiego do sierpniowych wydarzeń.

- Dokładnie 40 lat temu, 26 sierpnia, prymas Stefan Wyszyński na Jasnej Górze wygłosił pamiętną homilię, w której odniósł się do wydarzeń sierpnia. Artykuł dr. Pawła Skibińskiego rzuca nowe, jaśniejsze światło zarówno na kazanie z 26 sierpnia, jak i przywołuje kilka innych faktów, które nie są tak powszechnie znane - zauważył, prezentując dodatek prasowy, dr Andrzej Sznajder, dyrektor oddziału IPN w Katowicach.

Artykuły opatrzone są kodami QR, które po zeskanowaniu odsyłają do poszerzonych m.in. o materiały fotograficzne materiałów znajdujących się w serwisie internetowym "Twarze Solidarności".

Uzupełnieniem projektu jest serwis internetowy "Twarze Solidarności". W jego przygotowaniu wzięło również udział Śląskie Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach, a wstęp do portalu napisał prezydent Andrzej Duda.

Prezentujący ideę serwisu dziennikarz "Gościa Niedzielnego" dr Andrzej Grajewski wyjaśnił, że kluczem do rozwinięcia treści papierowych w przestrzeni internetowej były twarze. Twarze nie tylko liderów robotniczego buntu, ale także wywodzących się z różnych środowisk doradców oraz sylwetki tych, którzy po stronie władzy zasiedli do stołu. - Chcieliśmy pokazać, że sierpień to nie tylko bunt, ale to także myśl. Pokazujemy twarze różnych ludzi, którzy brali udział w tym konflikcie - powiedział A. Grajewski.

Serwis pokazuje także szerokie tło historyczne sierpniowych wydarzeń, ukazując m.in. początki rodzącej się Solidarności, chronologię i topografię buntu, poprzez przypomnienie liderów strajków, ukazanie roli i sylwetek doradców, dzięki którym strajkujący mogli uniknąć wielu zastawianych przez władzę pułapek, rolę pontyfikatu Jana Pawła II w podtrzymywaniu ducha Solidarności oraz "Gościa Niedzielnego" - jednego z nielicznych czasopism, które poparły robotnicze protesty.

- Najważniejszą lekcją, jak płynie z tamtego buntu i przechodzi do dnia dzisiejszego, jest to, że taką energię, która zmienia Polskę i świat, jesteśmy w stanie wytworzyć tylko razem. Ta energia była nie tylko przeciw złej władzy komunistycznej, ona była również "za czymś" i o tym ten serwis chce opowiadać - wyjaśnił dziennikarz.

Ważnym elementem serwisu są multimedia i ponad 20 relacji świadków ówczesnych wydarzeń. - Chcemy, aby te twarze nie były anonimowe, żeby przypominać ludzi, którym zawdzięczamy wolność i niepodległość - powiedział J. Szarek. Przypomniał, że jest jeszcze wielu świadków. Ta inicjatywa służy temu, by osoby przekazały swoje historie. Wyraził także nadzieję, że powstały portal będzie "żywym medium" uzupełnianym o historie świadków i unikatowe dokumenty, aby "duch Sierpnia '80 został przekazany młodemu pokoleniu".

W wydarzeniu wziął udział także dyrektor Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności Robert Ciupa.

Ksiądz Pawlaszczyk, redaktor naczelny "Gościa Niedzielnego", zwrócił uwagę, że nazwa serwisu nie jest przypadkowa, gdyż historia społecznych i politycznych przemian ma wiele ludzkich twarzy. - Każda z nich w zetknięciu z totalitaryzmem stanowiła wyzwanie. Historia tych wyzwań nie powinna zaginąć, a naszym obowiązkiem jest zachowanie dla następnego pokolenia o nich pamięci, przede wszystkim w celu edukacyjnym i wychowawczym - powiedział.

W czasie prezentacji dodatku i portalu A. Grajewski przedstawił nieznane dotychczas dokumenty sowieckie dotyczące Solidarności. To m.in. dokument KGB, który mówi o reakcji społeczeństwa Ukrainy na strajki w Polsce oraz prezentuje różnorodne działania operacyjne prowadzone w związku z tym przez KGB Ukrainy.

- Niezwykle ważne jest wskazanie w tym dokumencie daty 15 sierpnia 1980 r. jako momentu podjęcia przez kierownictwo KGB w Moskwie decyzji o realizacji przedsięwzięć na kierunku polskim. Oznacza to, że KGB szczegółowo i szybko dowiedziało się o sytuacji w Stoczni Gdańskiej i na Wybrzeżu. Potrafiło także skutecznie ocenić sytuację i zareagować szybciej aniżeli polskie MSW - powiedział A. Grajewski.

Unikatowym dokumentem jest także odręczna notatka bp. Kazimierza Majdańskiego, sporządzona 2 września 1980 r. dla papieża Jana Pawła II, a kilkanaście dni później przekazana do Warszawy. - Także dokumenty zdobyte przez Departament I MSW w Watykanie mają ważne znaczenie, gdyż pozwalają ocenić stopień zaangażowania Jana Pawła II na rzecz obrony porozumień sierpniowych na forum międzynarodowym. Skłaniają także do pytań o stopień infiltracji otoczenia papieskiego przez peerelowski wywiad - mówił dziennikarz.

Dr A. Grajewski o znaczeniu raportu gen. Muchy: