Jak zostałam karmelitanką

Jarosław Dudała: Św. Teresa z Lisieux niejedną kobietę przyprowadziła do Karmelu. Siostrę też?

S. Cecylia Teresa: Rozeznawałam swoje powołanie w 1983 r. Wtedy pojawiła się Teresa, jej "Dzieje duszy". Nie znałam ich wcześniej. To była świeża lektura, niczym nie obciążona. Potem wielokrotnie słyszałam, że są osoby – także zakonnice, zakonnicy, kapłani – dla których Teresa nie jest łatwa do przyjęcia – przez swój język, ptaszki, kwiatuszki... One są dla nich jakąś barierą. Ci ludzie odbierają Teresę, jakby była infantylna.

Może dlatego, że przez lata u duchownych formowało się przede wszystkim rozum i wolę. Rozum – bo taki formowany musi potem umieć powiedzieć kazanie czy poprowadzić katechezę. A wolę – żeby w przyszłości nie zrobił/zrobiła czegoś głupiego. Sfera emocjonalna pozostawała trochę na uboczu. W efekcie św. Teresa może być odbierana jako nieznośnie egzaltowana.

A ja byłam zaskoczona, że w ogóle można tak Teresę odczytać. Mnie podarowane zostało takie spotkanie z nią, że nie była to żadna kwestia, przez którą trzeba by się było przedzierać. Może wzięło się to stąd, że sama byłam wtedy w głębokiej rozterce duchowej. Byłam na trzecim roku studiów...

Co Siostra studiowała?

Byłam na Akademii Ekonomicznej w Krakowie, kierunek: planowanie i finansowanie gospodarki narodowej. Ekstra, prawda? Fascynujące! (śmiech)

Od pierwszych dni na uczelni towarzyszyło mi poczucie, że to było pudło. Pomyłka życiowa. Ale to był mój własny, świadomy wybór. Nie pozwoliłam nikomu w tym uczestniczyć. Odsuwałam wszelkie sugestie. Chciałam iść za swoim. Logika wyboru była dość prosta: dobrze się czułam z matematyką, mniej z fizyką (jestem po klasie matematyczno-fizycznej). Postanowiłam, że znajdę kierunek, na którym jest matematyka, a nie ma fizyki. Takie wybrałam kryterium.

Brzmi rozsądnie. Mimo to, zawiodło.

Te studia to zdecydowanie nie było to. Czułam, że to niemożliwe, żeby ekonomia nadała sens mojemu życiu, mojej pracy. Czułam, że coś z tym trzeba zrobić. Tylko co?

Poczucie porażki przy podejmowaniu pierwszego własnego, dorosłego wyboru było czymś, czym Pan Bóg się posłużył...

Przepraszam, ale nie lubię, kiedy ludzie tak mówią: "Pan Bóg się tym posłużył". Bo to się tak lekko mówi – z perspektywy kilkudziesięciu lat. Ale wtedy pewnie nie było to wszystko takie łatwe.

Kiedy mówię, że Pan Bóg się tym posłużył, mam na myśli to, że dla mnie była to dobra lekcja: Pan Bóg nauczył mnie dystansu do siebie samej. Na tamtym etapie byłam przekonana, że wystarczy słuchać tego, co mi rozum podpowiada i… wszystko będzie dobrze. Tymczasem w tej sytuacji nikt mi nie radził, nie miałam na kogo zwalić...

Czyli: moja wola, mój rozum...

Tak! I proszę: jaki efekt? Doświadczam na własnej skórze, że spudłowałam! Gorzkie, naprawdę gorzkie doświadczenie. To była pierwsza, konkretna lekcja życiowa: nie wszystko, co ja wymyślę, jest dobre, a to, co złe, nie przychodzi tylko z zewnątrz – ja też mogę głupio wybrać. W tym sensie mówię, że Pan Bóg się tym posłużył.

Chodziło mi raczej o to, że drażni mnie radosne mówienie: "zrobiłam źle, ale Pan Bóg się tym posłużył". Owszem, dziś siostra mówi o tym z dystansem, na uśmiechu. Ale wtedy na pewno nie było tak łatwo.

Nie było. Byłam jak pod ścianą. Nie wiedziałam, co mam z tym zrobić. To nie był łatwy czas – potwierdzam to całą sobą. Nie chciałam robić kroku w tył – pytać kogoś: bliskich czy kolegów, koleżanki, kogokolwiek. Skąd oni mieliby wiedzieć, co ja mam w życiu robić? Dlatego czułam się jak pod ścianą. Ale to mnie dobrze uruchomiło. Rozczarowanie efektami tego, co mi mój rozum podpowiadał, otworzyło mnie na nowy kierunek, na nowy styl bycia – w którym się rozwijam – czyli: pytanie Pana Boga o wszystko.
Skąd Siostra wie, że odpowiedzi, które otrzymuje, nie płyną z własnej podświadomości, z lęków, pragnień, czegokolwiek...
Tego nigdy nie wiem do końca. I pewnie nie będę wiedziała. Ale jest konkretne kryterium: "po owocach poznacie".

Czyli nie ma siostra telefonu do nieba. Jak więc odebrać odpowiedź, żeby wiedzieć, że jest stamtąd?

Odpowiedzią jest to, co przeżyłam. Dla mnie była to odpowiedź wystarczająca. Potwierdziły ją kolejne lata. Czy to dla innych będzie przekonujące - tego nie wiem.

Zwróciłam do Pana Boga z pytaniem: co ja mam zrobić ze swoim życiem, żeby ono miało sens? – czytaj: żebym była szczęśliwa, bo JA CHCĘ BYĆ SZCZĘŚLIWA! Zadałam pytanie Bogu, choć nie widziałam i nie słyszałam Go tak, jak pana. Ale – i to jest łaska wiary – nie miałam poczucia, że zadaję pytanie w próżnię. Wiedziałam, że ono zostało zadane konkretnej Osobie, która mnie zna, która mnie kocha, która jest zainteresowana moim szczęściem i która mi odpowie.

Skąd siostra to wiedziała?

Było mi to dane w pakiecie wiary. Na tyle wiary wtedy miałam, że to wiedziałam. To była cała moja energia w poszukiwaniach. Tam ją ulokowałam. Pytanie zadane – odpowiedź przyjdzie. Nie wiem kiedy, ale przyjdzie. Czekałam. Minął pierwszy rok studiów, drugi... Po drodze myślałam o zmianie kierunku – na matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ale przeniesienie było zbyt skomplikowane, więc porzuciłam tę myśl.

To nie nauka była problemem, ale brak sensu. Poczucie, że taka praca mnie nie uszczęśliwi.

Czekałam.

I co?

Odkryłam wtedy ciekawą rzecz: z chwilą gdy zadam pytanie Bogu, otwiera się we mnie jakieś wewnętrzne ucho – coś w rodzaju radaru – i niezależnie od tego, czy mam je na bieżąco w świadomości, czy nie, jeśli tylko pojawiają w otoczeniu sygnały, które mogłyby być odpowiedzią, to ja je wychwytuję. Może to jest działanie Ducha Świętego? On jest z nami od momentu bierzmowania...

Nawet chrztu.

Tak. Ale bierzmowanie to jest specjalny moment, w którym ta łaska osiąga jakąś pełnię – oczywiście, do dalszego rozwoju. W każdym razie jeśli wchodzimy w wierze na płaszczyznę zadawania pytań Bogu, to Duch Święty czuwa nad tym, żebyśmy nie przegapili odpowiedzi.

Jakoś to wiedziałam – nie wiedząc. Nie musiałam tego wiedzieć, żeby to działało.

Kiedy zadziałało?

Wyczekiwanie było długie. "Boże, jak długo jeszcze...?" Minął jeden rok studiów, drugi... I nic. Co mogę jeszcze zrobić, żeby tę odpowiedź usłyszeć?

Była wtedy pielgrzymka z Krakowa na Jasną Górę. Poszłam z tą intencją: "proszę, odpowiedz mi, czekam". Wróciłam z pielgrzymki. Zaczął się rok akademicki, trzeci rok moich studiów. Byłam w sobie na nowo – jeszcze mocniej – "rozgrzana" do tego, żeby słuchać, nasłuchiwać.

Słuchać o zakonie?

Powołania zakonnego w ogóle nie brałam pod uwagę. Moje nastawienie życiowe było takie: zakładam rodzinę, chcę być matką. W marzeniach i przeczuciach „już widziałam” swoich pięciu synów. (śmiech)

Może dlatego „Pan Bóg nie dał rady” wcześniej dotrzeć do mnie ze swoją odpowiedzią…?

A tymczasem w duszpasterstwie akademickim pojawił się nowy kolega. "Aha, może to ten?!" Rozpoczęliśmy wszyscy kurs przygotowania do małżeństwa. W tę stronę szłam. Tak byłam nastrojona.

Przyszedł styczeń 1983 r. Dorabiałam sobie do stypendium. Osoby starsze i potrzebujące przynosiły do duszpasterstwa swoje adresy. Kto chciał, mógł do nich pójść, pomóc im i sobie zarobić.

Wtedy usłyszałam odpowiedź.

Gdzie, kiedy?

Sprzątałam na ul. Moniuszki w Krakowie u dwóch starszych pań, rodzonych sióstr. Właśnie sprzątałam łazienkę. Wtedy – nie na modlitwie! – usłyszałam wewnątrz: "Chcę, żebyś była zakonnicą".

...

W tej łazience było lustro. Stanęłam przed nim, płacząc jak bóbr. Ścierki wypadły mi z rąk. I powiedziałam, chyba na głos: "Ale ja nie chcę."

Fenomenem dla mnie samej było to, że nie miałam cienia wątpliwości. Byłam pewna, że to jest odpowiedź na moje pytanie. Trwało to dwa i pół roku, ale odpowiedź przyszła.

Problem był tylko jeden: co zrobić, bo ja nie chcę.

Tego nie było w moich zamierzeniach życiowych.

Wtedy pojawiła się Tereska. Wcześniej się z nią nie spotkałam, choć byłam w duszpasterstwie karmelitów bosych.

No to ojcowie chyba czegoś zaniedbali...

Nie. "Mają oczy, a nie widzą, mają uszy, a nie słyszą" – to był prawdopodobnie mój przypadek.

Po tym moim pierwszym: "ale ja nie chcę" pojawiło się: "co mam zrobić, żeby też chcieć?" Uruchomiło mnie to do pewnej drogi, która zaczęła się w styczniu, a w grudniu tego samego roku zaprowadziła mnie tutaj (czyli do klasztoru karmelitanek bosych w Krakowie na Wesołej). I trwa...

Ile lat?

Trzydzieści siedem.

Co się działo pomiędzy sceną w łazience a wstąpieniem do Karmelu?

Do maja tamtego roku z nikim się tym nie dzieliłam. Nauczyłam się, że z Bogiem można wszystko omówić. Że można mieć swoje sprawy z Bogiem. On jest zainteresowany bezpośrednim kontaktem, wewnętrzną rozmową o sprawach ważnych. Ze mną - więc prawdopodobnie z każdym. To jest możliwe. Bóg ma swoje sposoby. Nie znaleźliśmy się na ziemi z przypadku, nie dzieje się nic, o czym On by nie wiedział, więc wolno nam czytać nasze życie jako pewną...

... aranżację?

Nie. To raczej tajemnica towarzyszenia. Bóg towarzyszy naszemu rozwojowi jak najlepszy kierownik duchowy, nie wyprzedzając, nie wymuszając na nas niczego. Wręcz prowadzi nas do odkryć, które wydają się nam być... naszymi własnymi.

Tak robi dobry kierownik duchowy. Nie odbiera nam podmiotowości. Pozostawia nam satysfakcję przedzierania się, poszukiwania, zadawania pytań, czekania, rozbijania nosa, mylenia drogi... Traktuje nas jak swoich partnerów, jak dojrzałe osoby. To jest moje doświadczenie – bardzo mocne, bardzo konkretne. Tego nikt mi nie zabierze.

Jak to się stało, że od "ale ja nie chcę" przeszła siostra do: "tak, chcę"?

Podczas rekolekcji wielkopostnych prowadzący je ojciec kapucyn powiedział nam, że długo się wahał, modlił się, prosząc Pana Boga o światło, czy ma na TO powiedzieć. Zdecydował, że TO powie. I powiedział rzecz, która na tamten moment okazała się dla mnie strategiczna dla otwarcia się na to, co Pan Bóg chciał mi dalej mówić. Powiedział: "Pamiętajcie Kochani, życie mamy jedno. W życiu nie chodzi o to, żeby robić jakieś dobro, tylko żeby żyć w łasce, czyniąc to dobro, o które Bóg Was prosi. Wartość wieczną ma tylko to, co robimy zgodnie z wolą Bożą”.

To na mnie niesamowicie podziałało, bo ja się broniłam, mówiąc: "Co jest tym złego, że ja chcę mieć kochającego męża i pięciu synów? Dlaczego mam to zostawić? Co mam z tym zrobić? To przecież jest takie moje!"

To Siostrę rozbroiło?

Tak. Słowa tego ojca wytraciły mi broń z ręki. Pojawiło się słowo-klucz: szczęście.

Zrozumiałam, że faktycznie istnieje takie niebezpieczeństwo: oto na końcu życia staję twarzą w twarz z Bogiem i odkrywam, że tego prawdziwie szczęśliwego życia uzbierało się – z 70 lat, przykładowo – zaledwie kilka dni, miesięcy czy lat, bo… nie poszłam za tym, do czego mnie zapraszał, nie zaufałam Mu… Co wtedy poczuję?

W "Żółtym zeszycie" są takie słowa Tereski: "Jeżeli pójdę między Serafinów, nie będę postępować tak, jak Oni. Oni zakrywają się skrzydłami w obecności Boga. Ja będę się pilnowała, żeby się nie zakrywać skrzydłami". Ale z drugiej strony, w pieśni pogrzebowej śpiewamy: "Wstyd mi, że przed Tobą stanę tak niepodobny, Boże mój, do Ciebie". To drugie podejście wydaje mi się bardziej naturalne niż to, co powiedziała Tereska.

Ona nas wyprzedza.

Poza tym, nie każda pieśń kościelna jest do końca ortodoksyjna...

Miałyśmy kiedyś rekolekcje z o. Wojciechem Giertychem...

...teologiem Domu Papieskiego...

... który na początek każdej konferencji prosił, żebyśmy zaśpiewały coś według swojego wyboru. No to myśmy coś wybierały...

... a on znajdował w tym herezję? (śmiech)

Tak! Dokładnie! Punktował herezje! (śmiech)

Jak to dominikanin... (śmiech)

Wniosek z tego taki, że bardziej niż pieśniom kościelnym trzeba ufać świętym, zwłaszcza doktorom Kościoła!

Wróćmy jednak do tego rekolekcjonisty-kapucyna, który tak wpłynął na siostrę jeszcze przed wstąpieniem do Karmelu...

Mówił, że niebo jest synonimem pełni szczęścia, do którego Bóg nas wzywa. Ale wbrew naszej woli Bóg nas tam nie zaciągnie.
To, co mnie się marzyło, moje pragnienie założenia rodziny, nie było złe. Sednem jednak było to:  "nie chodzi o to, żeby robić jakieś dobro, ale to dobro, o które mnie Bóg prosi". A ja wiedziałam, o co mnie Bóg prosi.

Zazdroszczę Siostrze tej pewności.

To dar, czysty dar. Teraz doceniam go bardziej niż wtedy.

Bóg jest wolny. Może z nami postępować według tego, co uważa za dobre. Z jednym tak, z drugim inaczej. Ale nikogo nie krzywdzi.
Na Teresę przyszedł czas ciemności. Być może na mnie... też taki czas przyjdzie. To Bóg wybiera.

W każdym razie wtedy coś się we mnie uwolniło.

A potem?

Od duszpasterza akademickiego dostałam "Dzieje duszy" św. Teresy. Całą niedzielę spędziłam sama, czytając je. Zatrzymał mnie fragment, w którym Teresa – sprowokowana zaproszeniem na ślub kuzynki – pisze zaproszenie na swoje śluby. Uniosła się jakby dumą: "Co to znaczy? Tu tylko człowiek z człowiekiem i taka pompa...?!" A ona przecież przygotowuje się do zaślubin z samym Bogiem i miałoby to przejść tak bez echa? Napisała więc zaproszenie na swoje śluby: "Ja, Pan nieba i ziemi..."

Siostra też poczuła się wybranką Króla?

Dla mnie to było olśnienie, kolejne uwolnienie w kierunku tego, o co mnie Bóg poprosił. Uświadomiłam sobie, że ja wcale nie muszę wyrzekać się tych swoich pragnień, żeby założyć rodzinę, mieć kochającego męża i gromadkę dzieci. Mam tylko przyjąć do wiadomości, że tym, który mnie prosi o rękę, jest Jezus.

W tym mi pomogła Teresa.

Obudziła moje zaufanie i to na maksa!

I znów byłam o krok dalej.

Już wiedziałam: chcę być karmelitanką bosą; chcę żyć tak, jak ona.

Mijają lata, a jej determinacja do życia w prawdzie, do życia miłością, jest dla mnie coraz bardziej zachwycająca:

„Kocham Ciebie, mój Jezu, kocham Kościół Święty – Matkę moją i pamiętam, że najmniejszy akt CZYSTEJ MIŁOŚCI jest dlań bardziej użyteczny niż wszystkie inne dzieła razem wzięte. Ale czy CZYSTA MIŁOŚĆ jest naprawdę w mym sercu?! (…) oświeć mnie, o Jezu, Ty wiesz, że szukam prawdy…”