Klasztor pomnikiem historii

Rozporządzenie o nadaniu zabytkowi takiego statusu podpisał w końcu lutego br. prezydent RP Bronisław Komorowski. O wpisanie zespołu klasztornego na listę pomników historii zabiegała tamtejsza parafia.

Kompleks w Żaganiu składa się z kościoła, dawnego klasztoru Augustianów, konwiktu (rodzaj internatu) i spichlerza. Monumentalny zespół zabudowań dawnego klasztoru augustianów ukształtowany został ostatecznie w XVIII w.

Przez wieki, opactwo było przodującym ośrodkiem religijnym i naukowym w zakresie teologii, prawa kanonicznego i rzymskiego.

Poaugustiański kompleks zabudowań klasztornych wraz z kościołem, do dzisiaj imponuje skalą i rozwiązaniami architektonicznymi. Jest wybitnym przykładem założenia o cechach stylu gotyckiego, renesansowego i barokowego.

Klasztor augustianów, obecnie plebania parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, stanął w miejscu, gdzie odkryto mury zamkowe z XIII wieku i fragmenty wczesnogotyckiego pałacu opata.

Zakon szczyci się jedną z najświetniejszych bibliotek w Europie, ozdobioną polichromią autorstwa Jerzego Wilhelma Neunhertza. Do dziś przechowywane są tam rzadkie XVI-wieczne starodruki.

Swoje ślady pozostawili tu wybitni rzeźbiarze i sztukatorzy śląskiego baroku, m.in. Jan Urbański i Jan Haberle. Do najcenniejszych dzieł należy rzeźbiony w kamieniu sarkofag księcia głogowsko-żagańskiego Henryka IV zwanego Wiernym. Zachował się też XVI-wieczny ołtarz św. Trójcy.

Pomnik historii to jedna z czterech form ochrony zabytków w Polsce. Pozostałe to wpis do rejestru zabytków, utworzenie parku kulturowego, ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Na ustanowionej w 1994 r. liście pomników historii znajdują się obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Do tego elitarnego grona mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych, oraz stanowiska archeologiczne.

Najcenniejsze zabytki znajdują się na liście UNESCO. W województwie lubuskim jedynym zabytkiem na tej liście jest Park Mużakowski na granicy z Niemcami.