Litwa zaskarżona

Palestyńczyk żąda wznowienia dochodzenia w sprawie tajnego więzienia CIA, które miało istnieć na Litwie i zamierza w tej sprawie złożyć zeznania osobiście, bądź za pośrednictwem swych przedstawicieli.

Amnesty International (AI) pod koniec września ogłosiła nowe dane dotyczące domniemanego więzienia CIA na Litwie i zaapelowała o niezwłoczne wznowienie dochodzenia w kwestii bezprawnego przetrzymywania więźniów podejrzanych o terroryzm.

Jednakże po zapoznaniu się z przedstawionym przez AI raportem Prokuratura Generalna Litwy w ubiegłym tygodniu poinformowała, że nie wznowi śledztwa, wyjaśniając, że przedstawione dane nie wnoszą nic nowego.

W ocenie Dyrektora Instytutu Monitoringu Praw Człowieka Henryka Mickiewicza, prokuratura podejmując tę decyzję "okazała swoją bezsilność". "Zamiast (...) wziąć materiał i dalej go badać - co należy do prokuratury - próbuje zbagatelizować przedstawioną informację" - powiedział Mickiewicz.

Po decyzji Prokuratury Generalnej Litwy, w czwartek organizacja obrony praw człowieka "Interights" z siedzibą w Londynie i amerykańscy adwokaci Abu Zubajda złożyli w jego imieniu pozew do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Rzeczniczka "Interights" Sarah Harrington zapowiedziała, że zostaną przedstawione nowe dowody poświadczające fakt istnienia więzienia CIA na Litwie.

Przed miesiącem AI poinformowała w Wilnie, że posiada dane stanowiące podstawę do wznowienia dochodzenia. Organizacja twierdzi, że dysponuje informacją na temat nieujawnionego dotychczas lotu ze stolicy Maroka Rabatu do Wilna w 2005 roku. Samolot, który wylądował 17 lutego 2005 roku w Wilnie, był wyczarterowany przez spółkę kojarzoną z przewozami więźniów CIA.

Według AI, termin lotu w lutym 2005 roku zbiega się w czasie z możliwym przetransportowaniem Abu Zubajdy z Maroka do tajnego ośrodka w Europie.

Abu Zubajda został zatrzymany w 2002 roku w Pakistanie. Jak sam utrzymuje, był później przetrzymywany w ośrodkach w Tajlandii, Polsce, Maroku i na Litwie, a obecnie znajduje się w więzieniu Guantanamo. USA początkowo podejrzewały, że zajmuje on wysokie stanowisko w Al-Kaidzie, ale nie zostały mu przedstawione żadne zarzuty.

Przypuszcza się, że Abu Zubajda był więziony w Rabacie od początku 2004 roku. O jego możliwym przetransportowaniu na Litwę poinformowała w styczniu ubiegłego roku organizacja pozarządowa Reprieve.

Przedstawiciel Reprieve - organizacji reprezentującej interesy osób zagrożonych karą śmierci i broniącej więźniów Guantanamo - Crofton Black nie przedstawił konkretnych dowodów na to, że Palestyńczyk był przetransportowany na Litwę, gdyż - jak zaznaczył - są to jedynie przypuszczenia obrońców praw człowieka. Dlatego właśnie zażądano wznowienia dochodzenia.

W styczniu tego roku umorzono śledztwo dotyczące istnienia domniemanego tajnego więzienia CIA na Litwie. Dochodzenie wszczęto, gdy komisja śledcza parlamentu Litwy pod koniec 2009 roku ustaliła, że litewski Departament Bezpieczeństwa Państwa otrzymał od CIA prośbę o przygotowanie odpowiednich pomieszczeń w celu przetrzymywania w nich osób podejrzanych o terroryzm. Zebrane przez komisję materiały dowodzą, że w latach 2002-2005 wielokrotnie lądowały na Litwie samoloty, które są kojarzone z CIA. Nie ustalono jednak, czy tajne więzienie powstało i było wykorzystane.

Przepuszcza się jednak, że działało ono od września 2004 roku do listopada 2005 roku w miejscowości Antaviliai (Antowil), 10 km od Wilna. Miało znajdować się w ośrodku jeździeckim, gdzie przygotowano cele więzienne i specjalne pomieszczenia przeznaczone do przesłuchań. Przepuszcza się, że w Antaviliai można było przetrzymywać równocześnie osiem osób podejrzanych o terroryzm.