Trzy ćwierci tysiąclecia

Zabudowania poklasztorne w Byszewie położone są na skarpie nad Jeziorem Świętym w niewielkiej wsi, której historia sięga wczesnego średniowiecza. Kościół, wielokrotnie palony przez krzyżaków, zachował swoją piękną architekturę i zabytkowe wnętrze. - Nawiedzenie byszewskiej świątyni to podróż po to, by zrzucić z siebie w drodze starego człowieka i przyoblec się w nowego - powiedział bp Szlaga. Kult maryjny zaszczepiony przez cystersów, rozwijał się przez wieki wokół wizerunku Matki Bożej Królowej Krajny. Jak podkreśla historyk sztuki Maciej Obremski, według zapisów kronikarskich na przełomie XVII i XVIII wieku podczas głównego odpustu nawiedzało Byszewo kilkanaście tysięcy pątników. Obecny kustosz sanktuarium ks. Janusz Góral, przyznaje, że i dzisiaj do kościoła pw. Przenajświętszej Trójcy przyjeżdżają pielgrzymi z różnych zakątków Polski. - Pielgrzymi zawsze bardzo przeżywają spotkanie z Maryją w Jej cudownym wizerunku cudownym wizerunkiem - powiedział. Na ołtarzu głównym za ozdobną zasuwą znajduje się obraz Królowej Krajny, koronowany w 1966 roku przez bp. Kazimierza Kowalskiego. Przekazy historyczne podają, że płótno zostało wyłowione z Jeziora Świętego, w którym było ukrywane w obawie przed najeźdźcą. W okresie reformacji cenny zabytek opuścił Byszewo - początkowo znalazł się w Koronowie, później w Obrze na terenie Wielkopolski, by po latach peregrynacji wrócić do Krajny. W latach 1253-1256 Mikołaj Zbrożek, skarbnik księcia kujawskiego Kazimierza, ufundował cystersom klasztor, włączając do ich uposażenia Byszewo razem z ośmioma sąsiednimi wsiami. W 1286 roku książę inowrocławski Siemomysł zezwolił zakonowi na lokację ośrodka miejskiego. Niestety, plan utworzenia miasta został zaniechany z chwilą, gdy cystersi przenieśli siedzibę konwentu do niedalekiej osady smolarskiej Smeysche, od połowy XIV wieku zwanej Koronowem. Pierwszy, murowany byszewski kościół został wzniesiony najprawdopodobniej na przełomie XV i XVI wieku w stylu renesansowym. Uległ jednak zniszczeniu. Pozostałości po tej zabudowie posłużyły za fundament nowej świątyni, zbudowanej w latach 1610-1663 z inicjatywy opata koronowskiego Jana Karola Czołchańskiego. Obecnie Byszewo leżyw diecezji pelplińskiej na Międzynarodowym Szlaku Cystersów.