Po dziewięciu latach pertraktacji

Układ państwowy podpisali 12 listopada w Poczdamie ustępujący nuncjusz apostolski w Niemczech, abp Giovanni Lajolo i premier Brandenburgii Matthias Platzeck. Przed wejściem w życie musi go jeszcze ratyfikować Landtag. Brandenburgia jest ostatnim niemieckim krajem związkowym, który podpisał układ państwowy z Kościołem katolickim. Podobny dokument z Kościołem ewangelickim został podpisany w 1996 r. Abp Lajolo podkreślił podczas uroczystości w Poczdamie, że układ "porządkuje stan stosunków Kościół-państwo w Brandenburgii i nadaje im nową formę". Przypomniał też, że pertraktacje w tej sprawie trwały ponad dziewięć lat, co było spowodowane propozycją władz, aby naukę religii w szkołach zastąpić przedmiotem "kształtowanie życia-etyka-wiedza o religiach" (LER). Na skutek sugestii Trybunału Konstytucyjnego osiągnięto "trwałe rozwiązanie" na korzyść nauki religii. Jednocześnie nuncjusz apostolski zwrócił uwagę, że na mocy podpisanej dziś umowy "rozwiązanie znalezione dla nauczania religii zostanie przeanalizowane po upływie co najmniej trzech lat i w oparciu o dotychczasowe doświadczenia". Premier Platzeck ocenił układ jako "szczególny wyraz dobrych stosunków między Kościołem katolickim a Brandenburgią". Układ formułuje bowiem "to wszystko, co sprawdziło się już na przestrzeni minionych lat". Zapowiedział jednocześnie, że jego rząd stara się o podpisanie podobnych układów z gminą żydowską. Układ reguluje m.in. świadczenia państwa wobec archidiecezji Berlin oraz diecezji Magdeburg i Görlitz. Gwarantuje stałe dotacje roczne w dotychczasowej wysokości 1,15 mln euro, ochronę niedziel i świąt oraz działalność charytatywną Kościoła. Ponadto układ reguluje duszpasterstwo w szpitalach państwowych, młodzieżowych zakładach karnych i domach poprawczych oraz odmowę zeznań w charakterze świadków kapłanom, którzy np. nie mogą zdradzić tajemnicy spowiedzi. Dokument gwarantuje także prawo udziału Kościoła w radiu państwowym i zawiera regulacje w sprawie kościelnych cmentarzy i ochrony zabytków. Od chwili podpisania układu w Poczdamie wszystkie nowe kraje związkowe Niemiec mają już takie układy. Natomiast w całych Niemczech układów państwowych nie podpisały jeszcze z Kościołem katolickim miasta-kraje Brema, Hamburg i Berlin. Brema podpisze układ 21 listopada, Hamburg dopiero podejmuje rozmowy w tej sprawie, natomiast pertraktacje z Berlinem utknęły już przed laty ze względu na różnice wokół nauczania religii. Układ kościelno-państwowy reguluje stosunki Stolicy Apostolskiej z innymi państwami. Tego rodzaju układy nazywane są powszechnie konkordatami. Za najstarszy przykład regulacji między władzą świecką i duchowną uważany jest Konkordat z Wormacji z 1122 r., który ma charakter modelowy dla wszystkich późniejszych umów tego typu. Układ porządkuje prawa i obowiązki w sprawach, dotyczących wspólnie państwa i Kościoła, n.p. nauki religii, wydziałów teologicznych, podatków kościelnych, duszpasterstwa w szpitalach i więzieniach. W Niemczech, obok ciągle obowiązującego konkordatu z Rzeszą Niemiecką z 1933 r., Stolica Apostolska zawiera umowy z rządami poszczególnych krajów związkowych.