Co czytał Prymas?

Ulubieni powieściopisarze więźnia to Henryk Sienkiewicz i Jan Dobraczyński. Przez trzy lata odosobnienia kardynał kilkakrotnie przeczytał wszystkie 150 tomów, którymi dysponował - pisze ks. Kazimierz Rulka w artykule "Lektury więzienne Prymasa Wyszyńskiego", zamieszczonym w najnowszym numerze dwumiesięcznika "Ateneum Kapłańskie". Jedyną książką, jaką wziął ze sobą kard. Wyszyński, wywożony z Warszawy 26 września 1953 r. przez funkcjonariuszy UB, była jesienna część brewiarza. Nie miał nawet mszału, który dostarczono mu - po wielokrotnie ponawianych prośbach - dopiero miesiąc później. W celi zakonnej w Rywałdzie, gdzie przebywał na początku przez dwa tygodnie, znalazł na podłodze stertę książek. Jednak po ich przejrzeniu stwierdził, że "wśród mnóstwa kazań i konferencji, bez większej wartości" było tylko kilka interesujących - i te wybrał do lektury. 30 września otrzymał nieco książek pochodzących z jego księgozbioru. Zapewne były to pozycje, które leżały na biurku Prymasa w warszawskiej rezydencji, a które zebrano w przekonaniu, że zechce kontynuować pracę nad nimi. Znalazły się tam m.in. "Dzieje papieży od początku Kościoła do czasów dzisiejszych", "Dzieje Pawła z Tarsu", "Monarchia Kazimierza Wielkiego". Kard. Wyszyński postanowił wykorzystać czas przymusowej izolacji na wzmożoną modlitwę i - jak notował w "Zapiskach więziennych" - "przejść do życia człowieka uczącego się". Począwszy od drugiego dnia internowania skrupulatnie prowadził dziennik, a później także czytał literaturę piękną i religijną, uczył się języków obcych, pisał rozważania. Organizował także rekolekcje i pogadanki dla współwięźniów: s. Marii Leonii Graczyk i ks. Stanisława Skorodeckiego. W planie dnia, którego się trzymał nawet gdy był chory, czytanie i pisanie zajmowało mu ponad 7 godzin (w Stoczku Warmińskim) albo ponad 8 godzin (w Prudniku Śląskim). W dzienniku zanotował, że czyta zawsze kilka książek jednocześnie, żeby się nimi nie nużyć. Przez pierwsze lata internowania - aż do wyjazdu do Komańczy, gdzie Prymas miał dostęp do klasztornej biblioteki - głównym problemem był brak książek. Kard. Wyszyński prosił o dostarczenie mu lektury, jednak jego "opiekunowie" ociągali się, najwyraźniej chcąc go upokorzyć. Na przykład aż cztery razy musiał robić spis ok. 30 pozycji z domowej biblioteki, bo za każdym razem okazywało się, że dostarczenie książek jest "technicznie niemożliwe", że lista się zgubiła albo że po prostu musi ją napisać jeszcze raz - bez podania powodu. Po dwóch latach internowania miał jednak zbiór ok. 110 pozycji (ok. 150 woluminów). Na początku Prymas poprosił za pośrednictwem władz więziennych o przesłanie mu m.in. mszału rzymskiego i podstawowej dla jego zainteresowań pracy zbiorowej po francusku "Maria". Miał oczywiście Pismo Święte (przeczytał je w więzieniu jeszcze raz w całości) i konkordancję, a także kanon literatury teologicznej i filozoficznej, m.in.: "Sumę teologiczną" św. Tomasza, "Dzieła" św. Jana od Krzyża, "Naśladowanie Chrystusa" Tomasza a Kempis, "Dzieje duszy" św. Teresy od Dzieciątka Jezus, "Apologię pro vita sua" kard. Newmana. Więzień poprosił o książki z historii Kościoła, kilka żywotów świętych - św. Wojciecha, Franciszka z Asyżu oraz o "Encyklopedię hagiograficzną". Miał również dość bogaty zestaw książek na temat kultury (np. cztery tomy "Dziejów kultury polskiej" Aleksandra Brücknera i "Opis obyczajów za panowania Augusta III" Jędrzeja Kitowicza), literatury i sztuki. Czytał również "Kryteria poprawności językowej" Witolda Doroszewskiego.