Odszedł orędownik dialogu międzyreligijnego

Twórca teologii pluralizmu religijnego zmarł 28 grudnia w wieku 81 lat. Swoimi publikacjami wytyczał nowe drogi teologii religii. W wydanej w 1997 r. książce "W kierunku chrześcijańskiej teologii pluralizmu religijnego" ks. Dupuis twierdził, że choć Jezus Chrystus jest Zbawicielem świata, to jednocześnie inne tradycje religijne mają "pozytywne znaczenie" w zamyśle Boga względem ludzkości. Wzbudziła ona wątpliwości Kongregacji Nauki Wiary, która wezwała autora do wyjaśnienia swych wypowiedzi teologicznych. Niektóre tezy ks. Dupuisa skłaniały bowiem do zastanowienia, czy we właściwy sposób przedstawia on niepowtarzalność Jezusa Chrystusa jako zbawcy ludzkości oraz roli, jaką pełni Kościół w zbawieniu. Po trwających 32 miesiące rozmowach z kapłanem, Kongregacja wydała oświadczenie, w którym wprawdzie nie zarzucała mu błędów doktrynalnych, wskazywała jednak na dwuznaczne stwierdzenia, które mogły być odebrane jako próba zrównania wszystkich religii. Kongregacja postanowiła (a ks. Dupuis to zaakceptował), że do książki zostaną dołączone noty wyjaśniające to, co - według Kongregacji - nie dość jasno ujęto, a co dotyczyło niepowtarzalnej i wyjątkowej roli Chrystusa w dziele zbawienia. Po opublikowaniu not Kongregacja wycofała swe zastrzeżenia. Wynikiem przemyśleń, do których Kongregacja wezwała ks. Dupuisa, była jego książka "Chrześcijaństwo i religie. Od konfrontacji do dialogu", która ukazała się w 2002 r. Belgijski teolog starał się w niej pogodzić otwartość poszukiwań teologicznych z wiernością nauczaniu Kościoła, twórczo łącząc dorobek teologii zachodniej z refleksją myślicieli azjatyckich. Jacques Dupuis urodził się w 1923 r. w Charleroi. W wieku 18 lat wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. W 1948 r. wyjechał jako misjonarz do Indii. Początkowo działał w Kalkucie. W 1954 r. przyjął święcenia kapłańskie, a w 1959 r. - po odbyciu dwuletnich studiów w Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie - zaczął wykładać teologię na wydziale teologicznym w Kurseong. Gdy w 1971 r. przeniesiono go do Delhi, odbył liczącą 2 tys. km podróż na motocyklu. Przy okazji Soboru Watykańskiego II (1962-65) rozpoczął, jak się potem okazało, wieloletnią współpracę z Konferencją Biskupów Katolickich Indii (CBCI). Zdaniem emerytowanego metropolity Delhi, abp. Henry'ego D'Souzy, ks. Dupuis stał się głównym doradcą teologicznym CBCI. "Był wielkim teologiem i Kościół w Indiach jest jego wielkim dłużnikiem" - uważa arcybiskup. Ks. Dupuis był również wpływowym konsultantem Federacji Azjatyckich Konferencji Biskupich (FABC). W latach 1977-84 kierował pismem teologicznym "Vidyajyoti". Po powrocie do Europy w 1984 r. wykładał na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie i kierował przeglądem teologicznym "Gregorianum". Przez 10 lat był też konsultorem Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego. W grudniu 2003 r. belgijski jezuita odwiedził Polskę. W wykładzie wygłoszonym w Krakowie podkreślił, że nie można zrezygnować z tego, co stanowi centrum chrześcijańskiej wiary: z Jezusa Chrystusa, Zbawiciela wszystkich ludzi i jedynego Pośrednika między Bogiem a człowiekiem. Jego zdaniem, historyczna tajemnica życia, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa zawiera pełnię objawienia Bożego w historii i w pełni realizuje Boży plan zbawienia całej ludzkości. Nie znaczy to jednak, że jest ono jedyną instancją samoobjawienia Boga i jedynym wydarzeniem zbawczym w historii. Plan Boży jest jeden, ale złożony z różnych elementów, pozostających we wzajemnej relacji. Ta organiczna struktura planu Bożego - jednego, lecz złożonego - jest podstawą wartości pluralizmu religijnego w oczach Boga - podkreślał ks. Dupuis. Wyjaśnił, że w swoich badaniach wskazuje na tzw. pluralizm inkluzywny. Polegać on ma, zdaniem belgijskiego teologa, na trzech elementach: zachowaniu tradycyjnej, wiecznie aktualnej roli wydarzenia Wcielenia i Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, Syna Bożego; uznaniu skutecznego i powszechnego działania Słowa Bożego, także poza Słowem Wcielonym; oraz uznaniu powszechnego działania Ducha Świętego, którego rola nie wyczerpuje się z Wcieleniem Syna Bożego.