Słowacja: Powstała metropolia greckokatolicka

Równocześnie utworzył dwie diecezje, które będą sufraganiami metropolii preszowskiej. Do rangi eparchii podniósł dotychczasowy egzarchat apostolski w Koszycach i erygował nową eparchię w Bratysławie. Jak zaznaczył w swej wypowiedzi dla Radia Watykańskiego podsekretarz Kongregacji dla Kościołów Wschodnich, utworzenia u naszych południowych sąsiadów greckokatolickiej metropolii „sui iuris” – czyli o „własnym prawie” – nie można porównywać z erygowaniem łacińskiej prowincji kościelnej. Ks. Krzysztof Nitkiewicz wyjaśnił, że wschodni metropolita „sui iuris” posiada rzeczywistą zwierzchność i władzę nad innymi biskupami, duchownymi, zakonnikami i zakonnicami oraz wiernymi świeckimi danego Kościoła w granicach jego terytorium. Razem z innymi biskupami tworzy radę hierarchów, która podejmuje decyzje dotyczące liturgii, prawa partykularnego, dyscypliny. Są one potem przedstawiane do aprobaty Stolicy Apostolskiej. Ks. Nitkiewicz przypomniał, że obrządek wschodni dotarł na terytorium obecnej Słowacji wraz z ewangelizacją prowadzoną przez świętych Cyryla i Metodego. Począwszy od XIV w., osiedlali się tam również prawosławni z Rumunii i Zakarpacia. Pod względem kościelnym wierni ci podlegali rusińskiej Eparchii Mukaczewskiej. W 1646 r. Rusini tego regionu powrócili do jedności z Biskupem Rzymu w ramach Unii Użhorodzkiej. 22 września 1818 r. Papież Pius VII erygował dla grekokatolików, żyjących na obszarze dzisiejszej Słowacji, eparchię w Preszowie i mianował pierwszego biskupa. Utworzenie metropolii greckokatolickiej planowano już w 1937 r., ale uniemożliwiły to zmiany granic, wybuch wojny i prześladowania religijne, rozpoczęte wraz z dojściem do władzy reżimu komunistycznego. Kościół greckokatolicki został formalnie zlikwidowany w 1950 r. w ramach pseudosynodu. Biskupów Pavla Petera Gojdicza i Vasyla Hopkę oraz księży uwięziono tylko dlatego, że nie chcieli zerwać jedności z Ojcem Świętym, wyprzeć się unii oraz wiary katolickiej. Obaj biskupi zmarli na skutek brutalnego traktowania i zostali ogłoszeni przez Papieża Jana Pawła II błogosławionymi. Podczas krótkiej „odwilży” 1968 r. władze zezwoliły na przywrócenie greckokatolickiej eparchii. W następnych latach miała ona jednak – jak cały Kościół w Czechosłowacji – ograniczone możliwości działania. „Warunki do odrodzenia Cerkwi stworzyły dopiero upadek komunizmu i niepodległość Słowacji” - stwierdził podsekretarz Kongregacji dla Kościołów Wschodnich. Pierwszym metropolitą Preszowa Benedykt XVI mianował tamtejszego biskupa Jána Babiaka. Liczący obecnie 54 lata hierarcha jako kapłan diecezjalny tej eparchii w 1987 r. wstąpił potajemnie do jezuitów. W latach 90. studiował w Rzymie na Orientale. Współpracował wówczas z Radiem Watykańskim. W 2003 r. święceń biskupich udzielił mu Jan Paweł II. Pierwszym ordynariuszem eparchii koszyckiej został 50-letni bp Milan Chautur, redemptorysta. 16 lat temu został on biskupem pomocniczym w Preszowie, a w 1996 r. – egzarchą apostolskim w Koszycach. Natomiast biskupem nowej eparchii w Bratysławie Papież mianował 57-letniego ks. Petera Rusnáka, tamtejszego proboszcza greckokatolickiego.