Godność czy sukces? Podsumowanie III Kongresu Kultury Chrześcijańskiej

Odnosząc to do gruntu Kościoła w Polsce, powiedział, że istnieje tu olbrzymia przepaść pomiędzy oficjalnymi deklaracjami Episkopatu, formułowanymi w duchu Soboru i dokumentów Kościoła powszechnego, a mentalnością pokutującą wciąż w łonie naszego, szeroko pojętego katolicyzmu. Wykazując historyczne zasługi Jana Pawła II w dziedzinie dialogu z judaizmem, spostrzegł jednak, że sprawa ta „poróżniła Papieża-Polaka z polskim katolicyzmem”. Wyjaśnił, że do podtrzymywania antysemityzmu wcale nie są potrzebni Żydzi – wystarczy „chore chrześcijaństwo”. Jako jeden z dowodów tego stanu przytoczył liczne cytaty z polskiego tłumaczenia Pisma Świętego w Biblii Tysiąclecia. Wciąż znaleźć tam można dużą liczbę nieprawidłowych tłumaczeń tekstów oryginalnych, nacechowanych antysemityzmem. Co nam zostanie z ideałów Sierpnia? Były prezydent Lech Wałęsa uczestnicząc w kongresowej dyskusji na ten temat przypomniał, że gdy Polska znajdowała się w stanie niemocy, braku wiary i wątpliwości, dostaliśmy prezent w postaci Jana Pawła II. – Ojciec Święty przecież nie przewrócił komunizmu, ale dał słowo, obudził naród, a szczątkowe organizacje przejęły obudzony naród i rozpoczęły protesty, strajki, negocjacje. Dalszy ciąg znacie – stwierdził. W jego przekonaniu świat podzielił się na pół. Jedni proponują, by oprzeć wszystko na wolnościach i prawie, na wolnym rynku, a ducha, Pana Boga pozostawić jedynie „do prywatnego użytku”. Drudzy – stwierdził Wałęsa – mówią, że po doświadczeniu komunizmu, kiedy wykazano, że wartości są lepsze od czołgów i rakiet, musimy budować jedność europejską i globalizację opartą na wartościach. Tu pojawia się jednak problem, gdyż prawie każdy wyznaje inne wartości. – Dlatego jeśli w tym pokoleniu, pokoleniu zwycięskim nie ułożymy tablic wartości, to nie poradzimy sobie z budową świata. Jako rewolucjonista nie mam co do tego żadnych wątpliwości – powiedział Wałęsa. Abp Tadeusz Gocłowski pytał z kolei, jak bronić tych ideałów w Ojczyźnie i innych krajach europejskich, które uzyskały wolność, a które dziś w dużym procencie uporządkowały stan konstytucyjny swoich państw. Podkreślił, że ideały Sierpnia mają charakter wybitnie chrześcijański. „Ale ten ideał zakłada konieczność etycznego wymiaru wszystkich działań dotyczących godności człowieka i środowiska społecznego, w którym on żyje” – mówił. Co z elitami? Zdaniem byłego ministra Kultury Kazimierza M. Ujazdowskiego, który uczestniczył w dyskusji „Pan Cogito czy łże elity?” – wyrażenie „łże elita” jest drastycznym i niesprawiedliwym określeniem „użytym w walce politycznej w stosunku do części środowisk inteligenckich”. Józef Maria Ruszar, badacz twórczości Zbigniewa Herberta uznał z kolei, że chrześcijanie w Polsce mogą dziś z osłupieniem patrzeć na katolickie elity, bowiem bez względu na swą „prawicowość” czy „lewicowość” mówią językiem nienawiści. Brakuje współczesnym – mówił – odpowiedzialności za innych. „Dzisiejsi inteligenci nie mają zamiaru wędrować ‘z kagankiem oświaty’, ani ‘pracować u podstaw’ dla dobra ludu. Jest to zajęcie zgoła nieopłacalne”. Elity porzuciły dziś również zasadę przyzwoitości. „Kłamstwo i podłość, pomówienie i obłuda nie były dawniej wysoko cenione nawet w polityce. Przyjęcie ich obecnie za normę, oznacza zmianę systemu wartości i postaw” – skonstatował.