List, który zapoczątkował pojednanie

W 1965 r. biskupi polscy skierowali list do biskupów niemieckich, mówiący o konieczności pojednania. Orędzie podpisane zostało przez 34 polskich biskupów, m.in. kardynała Stefana Wyszyńskiego i biskupa Karola Wojtyłę. Autorem tekstu i inicjatorem listu był arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek. List wręczony został biskupom niemieckim 18 listopada 1965 r. podczas Soboru Watykańskiego II. Muzeum Historii Polski wypożyczyło archiwalny dokument z Historycznego Archiwum Arcybiskupstwa Kolonii.

Najbardziej znane zdanie z listu - „udzielamy przebaczenia i prosimy o nie” - stało się przedmiotem ataku komunistycznej propagandy w Polsce za rzekomą zdradę interesów narodowych.

Pojednawcza treść listu była sprzeczna z oficjalną komunistyczną propagandą, podkreślającą zagrożenie, jakim dla Polski miały być Niemcy Zachodnie. Tekst dokumentu został zredagowany w Rzymie przez abp. Kominka w języku niemieckim.

Nigdy nie było polskiej wersji tego listu, co stanowiło przyczynę wielu problemów i manipulacji, kiedy komunistyczne media przedstawiły polskiej opinii publicznej zmanipulowaną jego wersję.