Ordo Iuris przeciw dykryminacyjnym praktykom Facebooka

Minione dwa tygodnie obfitowały w medialne doniesienia dotyczące praktyki stosowanej przez portal społecznościowy Facebook polegającej na prewencyjnym usuwaniu plakatu i innych treści promujących odbywający się 11 listopada w Warszawie Marsz Niepodległości. Wydarzenie to ma patriotyczny charakter, a jego organizatorami są stowarzyszenia i inne podmioty, które legalnie działają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto administracja profilu Facebook doprowadziła do usunięcia lub czasowej blokady osobistych kont wielu użytkowników, jak również stron kilku dużych inicjatyw i organizacji społecznych organizujących lub wspierających wspomniany marsz.

Choć usuwanie materiałów uzasadniane było walką z tzw. „mową nienawiści”, często dotyczyło grafik o charakterze stricte patriotycznym, pozbawionych jakichkolwiek kontrowersyjnych treści. Usunięcie profili odbyło się w niewielkich odstępach czasu, zaledwie dwa tygodnie przed planowanym wydarzeniem. Pozwala to przypuszczać, że działania te mogły zakłócić organizację Marszu Niepodległości. Co istotne, równocześnie portal (wbrew postanowieniom własnego regulaminu) pozwala na funkcjonowanie na nim treści promujących totalitarną ideologię komunizmu czy stanowiących jawną obrazę uczuć religijnych, pomimo zgłaszania ich jako naruszających regulamin Facebooka i polskie prawo.

Pod wpływem nacisków wywieranych na administrację Facebooka, wiceprezes oddziału tej firmy na region Europy, Afryki i Bliskiego Wschodu poinformował wczoraj wieczorem o przywróceniu profilu organizatorów Marszu Niepodległości. Pomimo tego, niemal wszystkie pozostałe zablokowane w ostatnim czasie konta użytkowników i zamieszczone przez nich materiały pozostają nieaktywne. Dlatego wczorajsze oświadczenie nie kończy sprawy – wymaga ona bowiem analizy, czy nie doszło do naruszenia prawa, w szczególności w zakresie ochrony konsumentów.

Portal, z którego usług korzystają mieszkańcy i obywatele Rzeczypospolitej Polskiej ma obowiązek stosować się do polskiego prawa. Konstytucja zakazuje dyskryminacji ze względu na światopogląd, a przepisy dotyczące ochrony konsumentów uznają za niedozwolone praktyki polegające na dzieleniu na grupy i nierównym traktowaniu konsumentów korzystających z tej samej usługi. Niezgodne z polskim porządkiem prawnym jest również tworzenie regulaminów i stosowanie praktyk pozwalających na arbitralne ingerowanie w kształt oferowanej usługi.

Taka właśnie sytuacja ma miejsce w przypadku Facebooka. Podstawą działań administracji portalu jest regulamin, a także dokument zatytułowany „Standardy społeczności”. Obydwa teksty mają bardzo ogólnikowy charakter, co daje administratorom portalu możliwość niemal całkowicie dowolnego selekcjonowania treści na serwisie. Jak wynika z orzecznictwa Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, pozostawienie w tego rodzaju dokumentach nadmiernego pola do interpretacji dla przedsiębiorcy świadczącego usługi może stanowić złamanie prawa, a sporne postanowienia mogą zostać uznane za tzw. klauzulę niedozwoloną.

Praktyki te są tym bardziej szkodliwe, że dotyczą podmiotu dysponującego dominującą, de facto monopolistyczną pozycją na rynku serwisów społecznościowych. Pozycja ta jest wykorzystywana do motywowanego ideologicznie ograniczania zasięgu niektórych treści. Biorąc pod uwagę fakt, że model działania Facebooka zakłada tworzenie otwartej platformy komunikacyjnej, taka polityka prowadzi do nieuzasadnionego ograniczenia zakresu usługi dla niektórych użytkowników.

Z tych powodów, w ocenie ekspertów Instytutu „Ordo Iuris” działanie Facebooka stanowi naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, o których mowa w przepisie art. 24 Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a także nadużycie pozycji dominującej na rynku serwisów społecznościowym, zakazane przez art. 9 tej ustawy. W najbliższych dniach Instytut skieruje do Prezesa UOKiK zawiadomienie, w którym przedstawi szczegółową argumentację prawną w tym zakresie, wnosząc o zakazanie portalowi tych praktyk i wyciągnięcie wobec niego konsekwencji administracyjnych.

Wszystkie osoby, które zostały poszkodowane w skutek działań Facebooka, bądź dysponują wiedzą i materiałami dotyczącymi jego niezgodnych z prawem działań zachęcamy do zgłaszania się na adres mailowy konsumenci@ordoiuris.pl. Prosimy o przesyłanie tam materiałów dokumentujących te praktyki (np. zrzutów ekranu, analiz statystycznych, czy oświadczeń użytkowników).

Ordo Iuris podejmie również inne działania mające na celu wsparcie osób, które padły ofiarą dyskryminacyjnych działań Facebooka. Prawnicy Instytutu gotowi są m.in. świadczyć pomoc w postępowaniach dotyczących uznania postanowień regulaminu Facebooka za niedozwolone. Osoby zainteresowane również zachęcamy do kontaktu pod wskazany wyżej adres mailowy.