Papież uściśla prawo kanoniczne
Względy doktrynalne lub duszpasterskie wymagają czasem, by najwyższa władza Kościoła wprowadzała do kanonicznych norm prawnych stosowne zmiany czy dodatki. Przypomniał o tym Papież w opublikowanym 15 grudnia motu proprio z 26 października 2009 r., które zaczyna się łacińskimi słowami Omnium in mentem – „Ku uwadze wszystkich”. Wprowadza on tym dokumentem modyfikacje do kilku kanonów Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., dotyczących sakramentów święceń i małżeństwa.
Zmiana sformułowań odnoszących się do kapłaństwa wynika ze względów doktrynalnych. Chodzi o wyraźne odróżnienie diakonatu od wyższych stopni sakramentu święceń, zgodnie z tym, co naucza Sobór Watykański II w Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium 29: diakonat jest niższym szczeblem hierarchicznym „nie dla kapłaństwa, lecz dla posługi”. Sformułowanie z kanonu 1008 Kodeksu Prawa Kanonicznego, że wyświęceni szafarze „wypełniają w osobie Chrystusa-Głowy zadania nauczania, uświęcania i kierowania”, nie wyrażało jasno tego rozróżnienia.
Podobnie zresztą w Katechizmie Kościoła Katolickiego z 1992 r. wyrażenie, że święcenia uzdalniają do działania „jako przedstawiciel Chrystusa, Głowy Kościoła, w Jego potrójnej funkcji kapłana, proroka i króla” (1581) nie było precyzyjne, gdy chodzi o diakonat. Dlatego już, 9 października 1998 r., Jan Paweł II kazał je zmienić na ściślejsze: „Od Niego (Chrystusa) biskupi i prezbiterzy otrzymują misję i zdolność, by działać jako przedstawiciele Chrystusa, Głowy Kościoła, a diakoni moc służenia w «diakonii» liturgii, słowa i miłości”. Trzeba niestety zauważyć, że poprawka została powszechnie niezauważona i nie wprowadzono jej jeszcze do przekładów Katechizmu Kościoła Katolickiego.
Idąc śladem swego poprzednika poprawiającego Katechizm, Benedykt XVI nadał kanonowi 1008 następujące brzmienie: „Na mocy ustanowienia Bożego, przez sakrament święceń niektórzy spośród wiernych, naznaczeni w nim niezatartym charakterem, są ustanawiani świętymi szafarzami; są oni mianowicie konsekrowani i przeznaczeni, ażeby każdy, odpowiednio do swojego stopnia, z nowego i szczególnego tytułu służył Ludowi Bożemu”. A w następnym kanonie, 1009, Papież dodaje do dotychczasowych dwóch jeszcze trzeci paragraf, będący zresztą dosłownym cytatem wspomnianej poprawki Jana Pawła II z Katechizmu: „Ci, którzy są ustanowieni biskupami czy prezbiterami, otrzymują misję i zdolność, by działać jako przedstawiciele Chrystusa, Głowy Kościoła, zaś diakoni moc służenia w «diakonii» liturgii, słowa i miłości”.
Natomiast zmiany sformułowań Kodeksu Prawa Kanonicznego dotyczących sakramentu małżeństwa spowodowane zostały głównie względami duszpasterskimi. Chodzi o określenie: osoba, która „nie odłączyła się formalnym aktem” od Kościoła, występujące w kanonach 1086, 1117 i 1124. Dotyczą one przeszkód wpływających na ważność małżeństwa. Doświadczenie ostatnich lat pokazało jednak, że to sformułowanie powoduje wiele problemów duszpasterskich, a nawet zdaje się czasem skłaniać do apostazji – zwraca uwagę Ojciec Święty w motu proprio Omnium in mentem. Dlatego też nakazuje ich usunięcie ze wspomnianych kanonów.
Poprawki wniesione przez Benedykta XVI do Kodeksu Prawa Kanonicznego będą promulgowane i wejdą w życie z chwilą ich publikacji w gazecie urzędowej Stolicy Apostolskiej Acta Apostolicae Sedis.
