Ekumenizm po polsku

2. Dokonania polskiego ekumenizmu praktycznego

W Polsce wzajemna pomoc charytatywna istniała w trudnych latach 1981-1985. Gdy zaczęły napływać dary zagraniczne Kościół katolicki otrzymywał pokaźną ich ilość z krajów protestanckich za pośrednictwem Kościołów protestanckich w Polsce. Także strona katolicka wspomagała darami inne społeczności wyznaniowe w początkach stanu wojennego, gdy do tamtych Kościołów dary te jeszcze nie dotarły.
Trzy organizacje charytatywne, rzymskokatolicka Caritas, luterańska Diakonia i Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Eleos, zacieśniły wzajemną współpracę. Prowadzą one jadłodajnie, świetlice socjoterapeutyczne, opiekują się osobami niepełnosprawnymi, starszymi i chorymi. Od 2000 r. charakter ekumeniczny posiada prowadzone przez te organizacje w okresie Adwentu i Bożego Narodzenia „Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom”.
Ekumenizmem praktycznym jest także współpraca między Kościołami w wydawaniu książek. Nakładem dominikańskiego Stowarzyszenia Kairos i wydawnictwa jezuitów WAM ukazał się w roku 2001 Katechizm Kościoła Prawosławnego (publikacja jest tłumaczeniem dzieła francuskich teologów prawosławnych z 1991 r.).

Pierwszy w Polsce ekumeniczny przekład Nowego Testamentu i Psalmów zaprezentowano w 2001 r. W pracach uczestniczyło 30 tłumaczy z 11 Kościołów i Wspólnot kościelnych. Przekład respektuje Wytyczne do współpracy międzywyznaniowej w tłumaczeniu Biblii, opracowane w 1987 r. przez Papieską Radę ds. Jedności Chrześcijan i Zjednoczone Towarzystwo Biblijne.
W Polsce istnieje także ekumeniczna współpraca muzyków chrześcijańskich. W ostatnich lata powstało środowisko, a nawet swego rodzaju subkultura ludzi, których jednoczy śpiewana Ewangelia (od 1998 r. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chrześcijańskiej „Song of songs” w Toruniu i od 2001 r. w Krakowie coroczne targi „Muzyka Chrześcijan”.

Wśród nowych przedsięwzięć warto jeszcze wspomnieć o projekcie „Pojednanie w Europie – zadaniem Kościołów na Ukrainie, Białorusi, w Polsce i w Niemczech”, który powstał z inicjatywy Komisji Kontaktów Polskiej Rady Ekumenicznej i Kościoła Ewangelickiego Niemiec w maju 1995 r.

Ważną inicjatywą są prace nad wspólnym dokumentem katolicko-prawosławnym na temat wkładu Kościołów w dzieło pojednania między narodami Rosji i Polski. Prace rozpoczęto w tym roku.

3. Dokonania polskiego ekumenizmu doktrynalnego

Doniosłym wydarzeniem jest Deklaracja Kościołów chrześcijańskich w Polsce o wspólnym uznaniu sakramentu chrztu, uroczyście podpisana 23 stycznia 2000 r. w Warszawie przez zwierzchników sześciu Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej (z wyjątkiem Kościoła Baptystów) i Kościół rzymskokatolicki i bizantyjsko-ukraiński w Polsce.
W 2002 r. rozpoczęły się obrady Wspólnej Komisji Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego i Kościoła Bizantyjsko-Ukraińskiego w Polsce. Na spotkaniu poruszano tematy dotyczące świątyń, których prawo własności lub użytkowania było sporne w wyniku akcji przesiedleńczych. Komisja doszła do porozumienia, które zostało zaakceptowane przez władze państwowe.

W Polsce zakończyła się I faza dialogu katolicko-mariawickiego. Prace, prowadzone w latach 1997-2010, koncentrowały się m. in. na cennych dokumentach które udało się uzyskać z archiwum Kongregacji Nauki Wiary. Chodzi o nieznane żadnej ze stron archiwalia z lat 1903-1909 dotyczące genezy rozłamu katolicko-mariawickiego, zwłaszcza oceny objawień s. M. Kozłowskiej.
Dialog dotyczy jednak tylko Starokatolickiego Kościoła Mariawitów (z siedzibą biskupa naczelnego w Płocku), nie zaś Kościoła Katolickiego Mariawitów (to oficjalna nazwa tej grupy wyznaniowej; główna siedziba to Felicjanów), w której doktrynie pojawiły się poważne błędy trynitarne. Sakrament chrztu udzielany w tej ostatniej jest uważany za wątpliwy.
Trwa także dialog Kościoła Rzymskokatolickiego z Kościołem Polskokatolickim. Prace Zespołów ds. Dialogu pomiędzy obu Kościołami posiadają kierunek historyczny (postać ks. bpa F. Hodura), teologiczny (sakramenty, rola Biskupa Rzymu, liturgia), duszpasterski i prawny.
Odbywają się także spotkania Bilateralnego Zespołu Katolicko-Prawosławnego. Tematem ostatnich spotkań jest m. in. treść wspólnych katechez przedmałżeńskich.
Na temat małżeństw o różnej przynależności kościelnej kontynuuje prace Komisja ds. Dialogu Episkopatu Polski oraz Polskiej Rady Ekumenicznej. Strony zapoznały się z rozwiązaniami przyjętymi przez Kościoły w innych krajach. Uznano, że podstawę dla opracowania dokumentu polskiego stanowić może dokument włoski.

Jednym z ważnych wymiarów ekumenizmu jest praca akademicka. Pierwszą interkonfesyjną uczelnią teologiczną jest Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie powstała w 1954 r. Jest to obecnie jedyna uczelnia chrześcijan-niekatolików. Prowadzi ona zajęcia w trzech sekcjach: ewangelickiej, prawosławnej i starokatolickiej.
Nie jest to jednak jedyne miejsce kształcenia duchownych i świeckich niekatolików. Katedry, zakłady lub sekcje teologii ekumenicznej istnieją w znakomitej większości polskich uczelni czy wydziałów teologicznych. Raduje coraz większa liczba ekumenicznych publikacji naukowych. Przy okazji warto wspomnieć, że 20 sierpnia br. patriarcha ekumeniczny Bartłomiej I otrzymał tytuł doktora honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.