Dziś sprawa katyńska w Strasburgu

W Europejskim Trybunale Praw Człowieka rozpoczęła się rozprawa w sprawie skargi katyńskiej. Krewni ofiar NKWD z 1940 r. oskarżają władze Rosji o nierzetelnie przeprowadzone śledztwo katyńskie i nieludzkie traktowanie przed rosyjskim wymiarem sprawiedliwości.

"Pamięć o zbrodni katyńskiej jest bardzo ważna, ale oprócz pamięci musi być nazwanie po imieniu tych, którzy byli mordercami i ich potępienie. To jest potrzebne dla dobra i jednej i drugiej strony, Polski jak i Rosji" - powiedziała przed rozprawą Krystyna Krzyszkowiak, córka oficera policji, którego NKWD zamordowała w Twerze (dawniej Kalinin). Podkreśliła też, że wierzy w sprawiedliwość 17 sędziów Wielkiej Izby Trybunału.

"Każda zbrodnia, w tym zbrodnia katyńska, musi być osądzona. Bycie tutaj w Strasburgu to dla mnie obowiązek" - powiedziała przed rozprawą jedna z 15 skarżących Witomiła Wołk-Jezierska, córka zamordowanego w Katyniu oficera artylerii Wincentego Wołka. "Mam nadzieję, że wszystko ułoży się po myśli naszych mecenasów" - dodała. Podkreśliła też, że krewni ofiar zbrodni NKWD są wdzięczni polskim prawnikom za pomoc, a także MSZ, które przed Trybunałem wspiera głównie dzieci i wnuki polskich oficerów zamordowanych przez NKWD.

"Dzisiejsze państwo rosyjskie nie chce dać świadectwa prawdzie, a chce być jednocześnie traktowane jako demokratyczny kraj. Ta sytuacja jest nie do pogodzenia" - powiedział z kolei jeden z pełnomocników prawnych krewnych ofiar zbrodni katyńskiej Roman Nowosielski z kancelarii w Gdańsku. Podkreślił też, że losy rosyjskiego śledztwa katyńskiego na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat są zdumiewające.

"Na początku współpraca polsko-rosyjska była naprawdę wzorcowa. Od czasu, kiedy Jelcyn przekazał Wałęsie dokumenty wszystko ruszyło i wyglądało na to, że zbrodnia katyńska będzie wyjaśniona do końca. Nawet nie po to, żeby ukarać żyjących jeszcze sprawców. Chodziło o to, żeby wykazać, kto to zrobił" - mówił prawnik. Zaznaczył przy tym, że obecna Rosja, utajniając materiały katyńskiego śledztwa, zupełnie nie przypomina tej z początku lat 90.

Podczas rozprawy Trybunału każda ze stron - skarżący i rosyjski rząd - przedstawi swoje stanowiska. Głos zabierze także przedstawiciel polskiego MSZ. Po prezentacji wszystkich stanowisk sędziowie Trybunału będą mogli zadawać pytania, na które, po krótkiej przerwie, uczestnicy rozprawy będą mogli odpowiedzieć.

Przewodniczącym składu orzekającego będzie wiceprezes Trybunału Josep Casadevall, który pochodzi z Andory. Jednym z członków będzie też sędzia rosyjski Dmitrij Dedow, ponieważ w składzie zawsze jest sędzia z oskarżanego kraju. W składzie orzekającym ma być również polski sędzia prof. Krzysztof Wojtyczek.

Poza polskim rządem do postępowania przeciwko Rosji przystąpiły organizacje broniące praw człowieka, co dodatkowo podnosi rangę sprawy. Wśród nich są Amnesty International i rosyjski Memoriał.