Solidarność zwyciężyła nie dzięki opozycyjnym elitom, ale dlatego, że zwykły człowiek poczuł się wolny - powiedział prof. Janusz Kurtyka podczas dzisiejszej sesji „Rola Kościoła w odzyskaniu niepodległości", w Pałacu Prezydenckim w Warszawie.
„A tym wyzwoleniu społeczeństwa wyjątkową rolę miały pielgrzymki Jana Pawła II, w szczególności jego pierwsza wizyta w 1979 r.” – dodał. Zdaniem prezesa IPN, dziesięciolecie 1979 – 89 - rozpoczęte pielgrzymką Jana Pawła II– stanowi osobną epokę w dziejach Polski. „W tych latach Jan Paweł II określił nowy kształt kulturowego oporu wobec komunistycznej dyktatury” – wyjaśnił Kurtyka. Janusz Kurtyka dodał, że taka moc papieskiego świadectwa na ziemi polskiej, związana była z zainicjowaną przez Jana Pawła II radykalną zmianą watykańskiej „ ost-politik”. Wyjaśnił, ze papież ten podjął próbę znacznie bardziej aktywnej obecności Kościoła w całej Europie srodkowo-wschodniej. Sformułował nowe zasady oporu wobec tyranii, bazując na chrześcijańskiej koncepcji praw człowieka. Tak więc wizyta Jana Pawła II w Polsce w czerwcu 1979 r. była – zdaniem Kurtyki - „wielkim spektaklem ewangelizacyjnym”, tak silnym, że zbudowała nową świadomość polskiego społeczeństwa. „Jest to przykład jak bardzo słowo (logos), jest w stanie wpłynąć na bieg historii” – podkreślił. Dodatkowo – przypomniał Kurtyka – koncepcję praw człowieka jako podstawowej osi swojego pontyfikatu Jana Paweł II wyłożył podczas wizyty w ONZ w październiku 1979 r. Dodał, że konsekwencją takiej postawy papieża-polaka były uchwały radzieckiego kierownictwa partyjnego, które 13 listopada 1979 roku poleciło KGB „podniesienie poziomu walki przeciwko nowej wschodniej polityce Watykanu”. Jej skutkiem był zamach na Jana Pawła II przeprowadzony 13 maja 1981 r. Kurtyka podkreślił, że próba ta nie tylko się nie udała, ale w najmniejszy sposób nie wpłynęła na zmianę papieskiej linii. Jan Paweł II potwierdził to wyraźnie podczas stanu wojennego, na różne sposoby wspierając podziemną „Solidarność”. Czynił to także w płaszczyźnie międzynarodowej, czemu służyły jego bliskie związki z Białym Domem. Olbrzymie znaczenie dla dalszego trwania ruchu oporu w Polsce – zdaniem Kurtyki – miała pielgrzymka papieża w 1983 r., podczas której Jana Paweł II dał swym rodakom, którzy nie chcieli pogodzić się z dyktatem, nową nadzieję na zwycięstwo. Wymownym tego symbolem było spotkanie Jana Pawła II z Lechem Wałęsą w Dolinie Chochołowskiej. Z kolei wizyta Jana Pawła II w 1987 roku – wedle prezesa IPN – wyraźnie odsłoniła rychły już upadek systemu komunistycznego. Dowodem tego były m.in. nadzwyczaj liczne transparenty „Solidarności”, towarzyszące każdemu ze spotkań z papieżem. Po tak spektakularnym wyjściu „Solidarności” z podziemia, nie był już możliwy powrót do stanu poprzedniego.
W kilkuset kościołach w Polsce można bezgotówkowo złożyć ofiarę.
Na placu Żłobka przed bazyliką Narodzenia nie było tradycyjnej choinki ani świątecznych dekoracji.