Prawdziwie i sprawiedliwie

Problem w tym, że już wyważenie racji, ocena rangi tych czy innych wydarzeń, bywa znacznie bardziej skomplikowana.  Dobitnie pokazały to wczorajsze przemówienia polityków podczas obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Ofiarę jej własna krzywda zawsze boli bardziej. Krzywda wroga, zwłaszcza ta spowodowana odwetem, bywa lekceważona. Także w codziennym życiu nieraz trudno ocenić, kto kogo uderzył mocniej, kto zaczął pierwszy, a kto tylko odpowiedział na atak. Gdy w grę wchodzi coś tak skomplikowanego, jak stosunki między narodami – a składają się na nie relacje między wielu jednostkami czy grupami ludzi wraz ze skomplikowana historią i z poczuciem narodowej dumy – wydanie opartego na prawdzie, w pełni sprawiedliwego sądu, wydaje się praktycznie niemożliwe.

 

Nie znaczy to, że nie da się o historii wydać oceny w miarę sprawiedliwej. Pewne sprawy w świetle faktów są oczywiste. Trzeba tylko mieć świadomość, że rzeczywistość rzadko jest czarno-biała. Po jednej i po drugiej stronie bywali ludzie szlachetni i podli. Po jednej i drugiej stronie bywali oprawcy i Bogu ducha winne ofiary. Uznając winnymi państwa czy narody nie można pozostać głuchym na głosy pokazujące uzasadnione obawy czy rzeczywiste krzywdy, jakich doznali. Inaczej obraz historii nie będzie do końca prawdziwy, a przez to jej ocena – sprawiedliwa. Pojednania wtedy też nie będzie...