Biblia i "Krzyżacy" w teście humanistycznym dla gimnazjalistów

W zestawie było 29 zadań. 20 z nich to zadania zamknięte - należało wskazać prawidłową odpowiedź spośród kilku podanych.

Wśród cytowanych tekstów, do których musieli się odnieść uczniowie, był fragment Starego Testamentu o roztropnym wyroku żydowskiego króla Salomona i fragment "Krzyżaków" Henryka Sienkiewicza, przywołujący postać Juranda ze Spychowa. Ponadto w teście pojawił się dramatyczny rozkaz gen. Leopolda Okulickiego do żołnierzy Armii Krajowej z 19 stycznia 1945 r., a także fragment powieści fantasy "Władca Pierścieni" Johna R.R. Tolkiena o odważnej decyzji hobbita Sama.

W zadaniach dotyczących słynnej decyzji Salomona, rozstrzygającego spór o niemowlę, uczniowie mieli np. ustalić charakter króla Izraela (czy był człowiekiem: A - gwałtownym, B - okrutnym, C - roztropnym, D - wyrozumiałym).

Inne zadanie w tej grupie brzmiało: "Mądrość Salomona polegała na tym, że: A - respektował tradycje ludu Izraela, B - utrzymywał raz wydany rozkaz, C - spełnił żądanie rzekomej matki, D - przewidział reakcję prawdziwej matki". Uczniowie mieli także ustalić znaczenie wyrażenia "salomonowy wyrok" i odpowiedzieć na pytanie "dlaczego wydanie wyroku było dla Salomona trudne?".

Z kolei fragment "Krzyżaków" Henryka Sienkiewicza przywołał wspaniałomyślną decyzję znanego z siły i męstwa rycerza Juranda ze Spychowa, który darował życie i wolność swemu największemu wrogowi z zakonu krzyżackiego Zygfrydowi. Uczniowie mieli odpowiedzieć na pytania: o czym świadczy decyzja Juranda (A - odwadze, B - miłosierdziu, C - rozsądku, D - przebiegłości) i z jakim biblijnym nakazem jest związana (A - "Nie wydasz wyroku śmierci na niewinnego i sprawiedliwego", B - "Oko za oko, ząb za ząb", C - "Niech wasza mowa będzie: Tak, tak, nie, nie", D - "Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj"). Do tego fragmentu tekstu odnosiły się też pytania sprawdzające wiedzę uczniów o dziejach i charakterze państwa i zakonu krzyżackiego.

Tekst, na podstawie którego gimnazjaliści mieli wyłącznie wykazać się znajomością historii, to rozkaz gen. Leopolda Okulickiego do żołnierzy Armii Krajowej z 19 stycznia 1945 r., nakazującego rozwiązać szeregi AK. Wśród czterech zadań do tego tekstu jedno brzmiało: "Generał Okulicki wydał cytowany rozkaz, gdy Armia Czerwona: A - wkraczała do Polski we wrześniu 1939 r., B - zbliżała się do granic Rzeczypospolitej w 1943 r., C - zatrzymała się na wschód od Wisły w połowie 1944 r., D - przejmowała kontrolę nad ziemiami polskimi w 1945 r.".

W teście pojawił się także fragment lubianej przez młodzież powieści Johna R.R. Tolkiena "Władca Pierścieni", w którym autor opisał stan duchowy hobbita Sama przed podjęciem przez niego decyzji o zastąpieniu Froda w niebezpiecznej misji zniszczenia Pierścienia Władzy. Uczniowie mieli np. wskazać, czy Sam podjął decyzję powodowany: A - żądzą zdobycia sławy, B - pragnieniem przejęcia władzy, C - chęcią wywołania wojny, D - potrzebą wypełnienia misji.

W zestawie były również zadania otwarte - uczeń musiał sam napisać odpowiedź na zadane pytania. Poza fragmentem Biblii i tekstem Tolkiena, zadania odnosiły się do reprodukcji biblijnego obrazu "Sąd Salomona" Gustave'a Dore'a. Uczniowie mieli podać sposób, w jaki artysta wyróżnił na obrazie postać Salomona i napisać, jaką funkcję w biblijnej ilustracji Dore'a pełni światło. Dwa z pytań otwartych dotyczyło interpretacji wiersza "Ciężar" Leopolda Staffa.

Gimnazjaliści musieli też napisać tekst własny: rozprawkę na temat "Czy wybór przyszłej szkoły jest dla gimnazjalistów trudną decyzją". W tym zadaniu uczniowie mieli uwzględnić cechy gimnazjalistów oraz możliwości i konsekwencje wyboru. Ponadto uczestnicy testu mieli wymienić trzy różne sposoby legalnego wpływania obywateli na decyzje władz gminy i ocenić, który z nich jest najbardziej i najmniej skuteczny.

Uczniowie, z którymi rozmawiali dziennikarze PAP, uznali, że tegoroczny test z wiedzy humanistycznej nie był trudny. "Dzisiejszy test był prosty, z rozprawką nie miałam problemu. Bardziej boję się o jutrzejszą część, mam problemy z matematyką i chemią" - powiedziała PAP Marta, uczennica poznańskiego gimnazjum nr 2.

Inny z uczniów zapewnił, że do wtorkowego egzaminu nie przygotowywał się ani chwili. "Polski jest prosty, więc chyba nawet ja zdam" - stwierdził.

Uczniowie Gimnazjum nr 4 w Krakowie im. ks. Jana Twardowskiego byli zadowoleni, choć zaskoczyło ich, że nie musieli pisać rozprawki w oparciu o lektury.

"Pierwszy tekst był z Biblii, drugi z +Krzyżaków+, ale poszło mi dobrze. Czuję, że nie było to trudne. Jestem z siebie zadowolona. Jeśli chodzi o rozprawkę spodziewałam się czegoś zupełnie innego, że trzeba będzie powołać się na lektury. Myślałam, że może będzie list" - mówiła PAP Marta Kasprzycka. "Część historyczna według mnie nie była trudna. Wystarczyło logicznie pomyśleć" - dodała.

"Kompletnie nie spodziewałem się, że do opisania będzie obrazek. Nie był on bardzo trudny, ale nie było to też łatwe. Zaskoczeniem był temat rozprawki. Spodziewałem się raczej jakichś lektur" - powiedział Krzysztof Augustynek. "Dużo było historii, więcej niż normalnie w tekstach, pytania były średnio trudne" - dodał jego kolega Maciek.

"Jest rocznica bitwy pod Grunwaldem, więc spodziewałem się czegoś z +Krzyżakami+. Temat rozprawki był zaskakujący, ale łatwy, nie trzeba było powtórzyć lektur. Myślę, że poszło nam lepiej niż ostatni test próbny" - mówił Nikodem Kupczyński.

Także uczniowie z Gimnazjum nr 14 we Wrocławiu mówili, że egzamin w części humanistycznej nie sprawił im trudności. Podkreślali, że najmniej kłopotów sprawiły im pytania zamknięte. "Bardzo prosty był również temat wypracowania, czyli rozprawka o wyborze szkoły ponadgimnazjalnej" - powiedziała Gabriela.

Uczniowie wskazywali, że najwięcej problemów sprawiła im interpretacja wiersza Leopolda Staffa "Ciężar".

Arkusz testu rozwiązywanego przez gimnazjalistów jest już dostępny na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej www.cke.edu.pl.