Bp Markowski: Dialog Kościoła z judaizmem nie jest czystym dialogiem międzyreligijnym

Ogólnopolski Dzień Judaizmu w Kościele katolickim obchodzony jest w tym roku po raz 25. Myśl przewodnia "Moje myśli nie są myślami waszymi" została oparta na słowach z 55. rozdziału księgi proroka Izajasza. Celem obchodów jest pogłębianie świadomości więzów łączących chrześcijaństwo z judaizmem i namysł nad własną religią.

Przewodniczący Rady KEP ds. Dialogu Religijnego bp Rafał Markowski zaznaczył, że chrześcijaństwo wyrasta z judaizmu.

"Chrystus według ciała pochodzi z judaizmu, Maryja według ciała również. Apostołowie będący fundamentem pierwotnego Kościoła, to też byli nawrócenie Żydzi. W związku z tym, młode chrześcijaństwo czuło swoją tożsamość i głęboki związek ze światem judaizmu. Trzeba jednak powiedzieć uczciwie, że judaizm odmówił wtedy przynależności chrześcijaństwu do religii biblijnej, powołując się na rzekomą kolizję z prawem judaistycznym" - powiedział bp Markowski.

Przyznał, że kolejne wieki dynamicznego rozwoju Kościoła również nie sprzyjały prowadzeniu dialogu z judaizmem. "Podejmując działalność misyjną chrześcijaństwo rozrastał się wkraczając z czasem na teren Europy i stając się potężnym systemem religijnym" - powiedział hierarcha.

Podkreślił, że dialog Kościoła katolickiego z judaizmem nie jest czystym dialogiem międzyreligijnym. "Na naszych wzajemnych relacja swoje piętno odcisnęła trudna historia, zwłaszcza czas II wojny światowej i związany z nią holokaust" - wskazał bp Markowski.

Wyjaśnił, że "z czystym dialogiem międzyreligijnym mamy do czynienia, kiedy spotkamy się np. z buddystami czy wyznawcami hinduizmu i zaczynamy rozmawiać o sprawach doktryny, modlitwy". "Natomiast w przypadku Żydów, kiedy stajemy razem np. Jedwabnem, to dotykamy trudnej historii" - ocenił bp Markowski.

Zaznaczył, że doświadczenia tamtego czasu tym bardziej wymagają od Kościoła katolickiego wychodzenia z otwartością. "Oczywiście to jest proces, a więc wymaga on czasu i zaangażowania" - ocenił biskup. Dodał, że w ciągu 25 lat. co roku obchody Dnia Judaizmu w Kościele w Polsce odbywały się w innej diecezji, w związku z tym, angażowały się w to różne środowiska.

Bp Markowski zwrócił uwagę, że dialog - w tym także religijny - "zakłada wzajemny szacunek, empatię i pokorę, czyli brak jakiejkolwiek agresji". "Żeby zrozumieć drugą osobę trzeba najpierw poznać jej sposób myślenia, wartościowania, przyjętą filozofię życia, stąd tak ważne jest przygotowanie do dialogu" - wyjaśnił.

Przyznał, że dialog może przerodzić się w dyskusję, ale nie musi. "Tymczasem w dzisiejszym życiu publicznym poszczególne strony starają się wykrzyczeć swoje racje, bez zainteresowania, co druga strona ma do powiedzenia" - ocenił hierarcha. Ostrzegł, że w atmosferze krzyku nic się nie osiągnie. "Dialog jest konieczny w naszym życiu rodzinnym, społecznym, publicznym a także religijnym, stąd tak ważne jest zaproszenie papieża Franciszka do udziału w synodzie o synodalności" - wskazał bp Markowski.

Podkreślił, że świadectwo zaufania Żydów do Boga może być dla chrześcijan inspiracją na drodze ich wiary. "Po takim doświadczeniu, jakim było Shoah, można było stracić wiarę pytając; gdzie był wtedy Bóg? Tymczasem ich religijność, ich zaufanie do Jahwe, do tego, że Bóg pozostaje wierny swojemu przymierzu, które zawarł z narodem wybranym, jest dla mnie imponujące" - wyznał bp Markowski.

Zaznaczył, że zarówno judaizm, jak i chrześcijaństwo, próbują odpowiedzieć na najbardziej fundamentalne pytania ludzkiego życia - o sens egzystencji, pracy, cierpienia czy śmierci. "Obie religie pokazują Boga, który miłuje człowieka, jest wierny; Boga, który jest źródłem każdego życia i godności człowieka" - powiedział hierarcha.

W ocenie bpa Markowskiego fakt, iż obchody Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce nie odbywają się we wszystkich świątyniach, nie wynika ze złej woli katolików, ale pewnej nieświadomości.

Przewodniczący Rady KEP ds. Dialogu Religijnego zwrócił uwagę, że po Soborze Watykańskim II w katolickiej teologii ukonstytuował się nurt ekskluzywizmu religijnego.

"Zgodnie z jego założeniami, wszystko rozpoczyna się od momentu wkroczenia Chrystusa w historię świata. W związku z tym to, co było wcześniej, a więc doświadczenie Izraela, należy od minionej epoki i nie wnosi nic dobrego, jeśli chodzi o życie religijne. Myślę, że współczesne postawy dystansowania się od judaizmu i mówienia: jestem katolikiem i zupełnie niczego więcej nie potrzebuję - mają swoje teoretyczne uzasadnienie w tego rodzaju poglądach" - wyjaśnił bp Markowski. Dodał, że były to głosy liczące się, więc nie ułatwiły dialogu z judaizmem.

W tym roku centralne obchody Dnia Judaizmu odbędą się w Poznaniu 17 stycznia 2022 r. Rozpoczną się o godz. 11.00 wspólną modlitwą chrześcijan i Żydów przy symbolicznym grobie rabina Akivy Egera na Cmentarzu żydowskim. Poprowadzą ją naczelny rabin Polski Michael Schudrich oraz przewodniczący Poznańskiej Grupy Ekumenicznej ks. Marcin Kotas z Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Poznaniu.

O godz. 11.30 w Wyższej Szkole Umiejętności Społecznych w Poznaniu nastąpi otwarcie Izby Pamięci rabina Akivy Egera. Wykład "Charyzmatyczna postać rabina Akivy Egera inspiracją dla współczesnych" wygłosi prof. Rafał Witkowski. Na godz. 13.00 zaplanowano odwiedziny w siedzibie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Poznaniu i spotkanie z Alicją Bromberg-Kobus, wiceprzewodniczącą Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP.

O godz. 15.00 odbędzie się nabożeństwo biblijne "Moje myśli nie są myślami waszymi", któremu będzie przewodniczył prymas Polski abp Wojciech Polak. Komentarz chrześcijański wygłosi metropolita łódzki abp Grzegorz Ryś, natomiast żydowski - naczelny rabin Polski Michael Schudrich.

Następnie o godz. 17.00 zaplanowane jest wręczenie Nagrody "Menora Dialogu" przyznawanej przez Stowarzyszenie Coexist i Fundację Signum. O godz. 18.45 w Akademii Lubrańskiego odbędzie się spotkanie podsumowujące 25-letnią historię Dnia Judaizmu w Polsce. Perspektywę żydowską nakreśli prof. Stanisław Krajewski, współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, a chrześcijańską prof. Jan Grosfeld, członek Komitetu KEP ds. Dialogu z Judaizmem. Podsumowania dokona przewodniczący komitetu bp Rafał Markowski.

Dzień Judaizmu został ustanowiony przez Konferencję Episkopatu Polski w 1997 roku i jest obchodzony corocznie 17 stycznia - w wigilię Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan.