Monografia cmentarza polsko-litewskiego

Założony w 1810 r. na Zarzeczu, wpisany do rejestru dóbr kultury, Cmentarz Bernardyński jest w zasadzie cmentarzem zamkniętym: dopuszczone są tylko pochówki w grobach rodzinnych. Od kilku lat na cmentarzu, w kolumbarium są chowani ludzie zasłużeni dla Wilna.

Książka zawiera biogramy 152 najbardziej znanych osób pochowanych w ciągu dwustu lat istnienia cmentarza. Są wśród nich Stanisław Bonifacy Jundziłł, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, kierownik ogrodu botanicznego, Józef Strumiłło, autor "Ogrodów północnych", pionier ogrodnictwa na Litwie, Józef Czechowicz, znany fotograf, autor zdjęć o tematyce wileńskiej, Napoleon Rouba, pisarz, autor nowatorskiego "Przewodnika po Litwie i Białejrusi".

Wspomniani są także znani malarze Aleksander i Wincenty Slendzińscy. Synem tego ostatniego, o czym nie wspomniano w jego biogramie, był Ludomir Slendziński, także malarz, najbardziej z nich znany, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego, do 1944 r. mieszkający w Wilnie.

Na cmentarzu spoczywają również matka Feliksa Dzierżyńskiego i siostra Józefa Piłsudskiego.

Wśród Litwinów pochowanych na Cmentarzu Bernardyńskim są animatorzy litewskiego piśmiennictwa: Juozapas Volodzka i Česlovas Pance§inskis, kolporterzy zakazanej za czasów carskich prasy litewskiej: ksiądz Vincentas Butvydas, Petras Lignoras, Juozas Dilys, a także Vytautas Kairiukštis, malarz, historyk sztuki, członek grupy polskich konstruktywistów "Blok".

Od początku XXI w. prowadzone są na cmentarzu prace renowacyjne. Początkowo finansował je departament dziedzictwa kulturowego ministerstwa kultury Litwy. W 2005 roku Fundacja Wspierania Współpracy Litewsko-Polskiej im. Adama Mickiewicza popisała umowę z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa dotyczącą zachowania polskiego i litewskiego dziedzictwa kulturowego poprzez renowację nagrobków znanych i zasłużonych osób pochowanych na cmentarzu. W latach 2005-2010 zostało odnowionych 130 nagrobków.

Monografia Cmentarza Bernardyńskiego zawiera też rozdziały o zdrowiu, chorobach i długości życia wilnian, zwyczajach związanych z pogrzebami, epitafiach, ogólny spis pochowanych, wraz z lokalizacją grobów oraz szczegółowy plan cmentarza.

Pomysłodawcą wydania monografii cmentarza, w związku z jego 200-leciem, była Fundacja Wspierania Współpracy Litewsko-Polskiej im. Adama Mickiewicza a autorami książki są litewscy naukowcy i konserwatorzy.