Abp Życiński z wykładami w Padwie i Wenecji

KAI: Jakie były główne wątki dyskusji? - Wydarzeniem był wykład Simona Conwaya Morrisa, profesora ewolucyjnej paleobiologii z Cambridge, który mówił o jedyności człowieka, dlaczego jesteśmy niepowtarzalni pod względem kulturowym. Jego argumenty kontrastowały z argumentami autorów, którzy zajmują się np. psychologią małp. Ci ostatni byli zainteresowani głównie podobieństwami i ukazywali, jaki jest wspólny świat zainteresowań, otwarcia na nagrody, dążenia do sukcesu w życiu człowieka i małp, podczas gdy Conway Morris kładł nacisk na niepowtarzalną specyfikę kulturową, która znajduje wyraz na poziomie homo sapiens, a nie znajdujemy jej np. wśród insektów. Autorowi, który prowadził skądinąd interesujący wykład na temat psychologii zwierząt postawiłem pytanie, czym by tłumaczył zachowanie Matki Teresy. Dr Frans de Waal, holenderski zoolog i etolog powiedział mi, że dla niego Matka Teresa, która poświęca się dla innych, a nie szuka własnej korzyści, jest absolutnym wyjątkiem. I jako wyjątek może ją umieścić na marginesie i nie musi tłumaczyć. Odpowiedziałem, że osobnym zagadnieniem jest fakt, że mamy niedużo kandydatek na Matki Teresy, ale zagadnienie jeszcze inne jest takie, że nasz gatunek tak mocno solidaryzuje się z Matką Teresą, znajduje w niej najpiękniejsze ucieleśnienie wzorców życia. To jest sprzeczne z pewnymi mechanizmami przetrwania w walce o byt i odbiega daleko od tych wzorców, o których mówił de Waal opisując zachowania małp. Mile mnie tu zaskoczył, bo przyznał, że nie jest w stanie wyjaśnić tego zagadnienia. To zamykało jeden dzień dyskusji. Stwierdzenie tej wyjątkowości człowieka, dzielącej go od zwierząt niższych było dla nas czymś ważnym. Wśród dyskusji i debat powracał często wątek tzw. inteligentnego projektu. Wszyscy byliśmy zgodni, że pojęcia inteligentnego projektu nie należy wprowadzać do nauki, bo w nauce nie tłumaczy się procesów zachodzących w przyrodzie odwołaniem do Boga, tylko trzeba odwoływać się do czynników naturalnych. Czy można wprowadzać inteligentny projekt do filozofii czy teologii? Tu sceptycy podkreślali – jeśliby wszechświat i egzystencja ludzka miała być dziełem Bożego projektu to ten projekt w pewnych aspektach średnio się udał. Czy nie można było tak zaprojektować człowieka, żeby utrzymywały się te wysokie parametry zdobyte przez zwierzęta niższe i żebyśmy nie musieli się borykać z tyloma chorobami? Na to pytanie już każdy udzielał indywidualnych odpowiedzi, cieszyłem się jednak, że łączyło nas przekonanie, że nie ma opozycji między wizją religijną a wizją przyrodniczą i że pewne koncepcje, jakie nagłaśniane są przez radykalne grupy fundamentalistów, nie miały żadnego odzewu w środowisku naukowym. KAI: Jakie znaczenie mają takie spotkania? - Trzystu uczestników spośród studentów i kilkunastu profesorów na wykładzie w Padwie w środowisku włoskim tworzy jakiś konkret, bo tam nie żyją na co dzień teorią ewolucji. Włosi cenią przede wszystkim sztukę i wartości humanistyczne, natomiast sprawy przyrodnicze zostawiają na boku. Dyskusja była na bardzo wysokim poziomie i nieraz pojawiały się bardzo celne spostrzeżenia i bon moty. Któryś z wykładowców, który ilustrował problem budowy ludzkiego oka postawił problem: która z istot ma znakomity zestaw soczewek, porównywalny do najlepszych kamer, a nie ma żadnego połączenia tych soczewek z mózgiem? Nikt z nas nie miał pojęcia, po co ewolucja tworzyłaby coś takiego. Na to wykładowca odparł: jest taki nowy twór ewolucyjny, nazywa się paparazzi. Ta finezja, żywa wymiana poglądów, nawiązane przyjaźnie, możliwości dyskutowania jest czymś, co potem pięćdziesięciu uczestników sesji weneckiej zawiezie do swoich środowisk. Publikacje, które powstaną, nowe dyskusje, które się nawiążą, będą trwałym dorobkiem tego spotkania.