Zidentyfikowano szczątki ks. Władysława Gurgacza

Wśród pozostałej piętnastki zidentyfikowanych żołnierzy powojennego podziemia niepodległościowego znalazły się oprócz ks. Gurgacza jeszcze cztery inne osoby zamordowane przez komunistów i pochowane potajemnie na cmentarzu Rakowickim w Krakowie: Wojciech Frodyma ps. "Mucha" (1916-1949) i Ryszard Kłaput ps. "Pomsta" (1924-1949), żołnierze zgrupowania partyzanckiego "Błyskawica" Józefa Kurasia "Ognia", Mieczysław Kozłowski ps. "Bunt" (1923-1949), dowódca oddziału Narodowego Zjednoczenia Wojskowego a także Armii Polskiej w kraju o krypt. "Błysk" i Stanisław Szajna ps. „Orzeł” (1922-1949). Szczątki całej piątki zostały odnalezione i ekshumowane w październiku 2018 r. w trakcie poszukiwań prowadzonych przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej.

"Składam dzisiaj hołd wyklętym-niezłomnym żołnierzom podziemia antykomunistycznego i działaczom drugiej konspiracji niepodległościowej, prześladowanym, potępionym i skazanym na zapomnienie - a jednak zwycięskim" - napisał  prezydent Rzeczypospolitej Andrzej Duda w liście do uczestników uroczystości.

Miejsce pochówku ks. Gurgacza i S. Szajny zamordowanych wraz z innym członkiem oddziału „Żandarmerii” por. Stefanem Balickim ps. „Emir” (1924-1949), było znane. Całą trójkę pochowano obok siebie i ktoś potajemnie oznaczył groby. Z czasem pojawiły się tam tabliczki z nazwiskami, na grobie ks. Gurgacza ustawiono zaś, tak jak chciał, krzyż brzozowy. Badania po ekshumacji pozwoliły na uściślenie lokalizacji pochówków. "Dzięki badaniom przeprowadzonym przez IPN wiemy, że miejsca pochowania obu ofiar komunistycznego aparatu terroru nie zostały poprawnie oznaczone. Po przeprowadzeniu testów DNA okazało się, iż Stanisław Szajna był pochowany w grobie ks. Władysława Gurgacza, a dzielny jezuita tam, gdzie miał spoczywać Szajna" - poinformował krakowski oddział IPN.

Ks. Gurgacz urodził się 2 kwietnia 1914 r. w Jabłonicy Polskiej na Podkarpaciu. W 1931 r. wstąpił do zakonu jezuitów. Został wyświęcony na kapłana w 1942 r. na Jasnej Górze. Zajmował się duszpasterstwem i malarstwem  Od 1947 r. był kapelanem antykomunistycznej organizacji Polska Podziemna Armia Niepodległościowa, działającej na terenie Beskidu Sądeckiego. W 1949 r. dołączył jako kapelan do oddziału partyzanckiego PPAN "Żandarmeria". 2 lipca 1949 r. został schwytany w Krakowie przez bezpiekę w trakcie nieudanej akcji swego oddziału, w której uczestniczył jako obserwator. 14 sierpnia 1949 r., po procesie pokazowym, został skazany na karę śmierci.

"Jako kapelan organizacji starałem się wpływać na młodych i powstrzymywać ich od niepotrzebnego rozlewu krwi. Zdawałem sobie sprawę z tego, co robię i co mi za to grozi, skoro mnie schwytacie. Na śmierć pójdę chętnie. Cóż jest zresztą śmierć? To tylko przejście z jednego życia w drugie. A przy tym wierzę, że każda kropla krwi niewinnie przelanej zrodzi tysiące przeciwników i obróci się wam na zgubę" - powiedział w trakcie procesu.

Rozstrzelano go 14 września 1949 r. wraz z por. S. Balickim i st. sierż. S. Szajną, prawdopodobnie pod murem podwórza za więzienną piekarnią na terenie Aresztu Śledczego przy ul. Montelupich w Krakowie. Według relacji Ernesta von Boepple, niemieckiego więźnia obecnego przy egzekucji, pierwszy strzał skierowany w głowę ks. Gurgacza nie był śmiertelny i został on dobity kolejnym wystrzałem dopiero po zastrzeleniu jego współtowarzyszy.

Postaci ks. Gurgacza poświęcono książki: Danuty Suchorowskiej-Śliwińskiej "Postawcie mi krzyż brzozowy. Prawda o ks. Władysławie Gurgaczu" (1999), Dawida Golika i Filipa Musiała "Władysław Gurgacz. Jezuita wyklęty" (2014) oraz film Dariusza Walusiaka "Gurgacz. Kapelan wyklętych". W 2014 r. w Galerii Wielkich Polaków XX w. w krakowskim Parku im. dr. Henryka Jordana odsłonięto popiersie ks. Gurgacza dłuta ks. Roberta Kruczka, zaś we wrześniu 2019 r. na ścianie budynku Muzeum Archeologicznego przy ul. Senackiej, gdzie niegdyś było więzienie oraz sąd, gdzie odbył się proces pokazowy ks. Gurgacza, S. Balickiego i S. Szajny, w trakcie którego skazano ich na karę śmierci, odsłonięto tablicę pamiątkową.

  Archiwum oddziału IPN w Krakowie Ks. Gurgacz wraz z partyzantami PPAN pod odprawieniu polowej Mszy św.