Kard. Scola o błędach tradycjonalistów i progresistów w Kościele

W poznańskim spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele parafialnych rad duszpasterskich i ekonomicznych, członkowie ruchów i stowarzyszeń katolickich, katechiści i nadzwyczajni szafarze Komunii św. oraz członkowie Akcji Katolickiej m.in. z archidiecezji krakowskiej, katowickiej, warszawskiej i gnieźnieńskiej oraz diecezji kaliskiej, koszalińsko-kołobrzeskiej, zielonogórsko-gorzowskiej i włocławskiej.

Ogólnopolskie forum zainaugurowała Msza św. w poznańskim kościele pw. św. Rocha, której przewodniczył abp Stanisław Gądecki, przewodniczący KEP.

W homilii bp Andrzej Czaja, przewodniczący Komisji Duszpasterstwa KEP, przekonywał, że w sytuacji nie tylko zewnętrznego nastawania na Kościół, ale i kryzysu wewnątrz Kościoła, trzeba sobie uświadomić, co znaczy być w Kościele.

„Trzeba czerpać z Bożego Ducha i owocować, by być bardziej Chrystusowym, by Nim promieniować, upodabniać się do Niego. Musimy być żyzną ziemią – to nasze zadanie” – mówił kaznodzieja.

Wskazując na współczesną sytuację Kościoła, stwierdził, że dziś zacierają się, a nawet pękają więzy, o których wspominał św. Robert Bellarmin, żyjący na przełomie XVI i XVII w. włoski jezuita, którego wspomnienie obchodzone jest w Kościele właśnie 17 września.

„W przyjmowaniu i wyznawaniu wiary apostolskiej jest wiele pęknięć, wielu, nawet tzw. ludzi Kościoła nie do końca zna wiarę apostolską, jeszcze gorzej jest z jej akceptacją. Obserwujemy dużą wybiórczość, a nawet relatywizm, wysoki jest poziom lekceważenia sakramentów św., coraz mniej osób korzysta z sakramentu pokuty, a młodzi ludzie z sakramentu małżeństwa z góry rezygnują. Podobnie jest z akceptacją nauczania papieża Franciszka” – zauważył bp Czaja.

„Trzeba powrócić do tego, który jest nowym Adamem, tworzyć – jak mówił bł. kard. Wyszyński, „nowych ludzi plemię” – stwierdził bp Czaja.

Następnie uczestnicy forum zgromadzili się w auli Centrum Wykładowo-Konferencyjnego Politechniki Poznańskiej.

W swoim wykładzie zatytułowanym „Istota Kościoła. Kryzys i przyszłość katolicyzmu”, który został wcześniej nagrany i odtworzony w auli poznańskiej politechniki, kard. Angelo Scola przedstawił cechy misterium Kościoła oraz dokonał oceny stanu europejskiego Kościoła katolickiego.

Emerytowany arcybiskup Mediolanu zauważył, że „dziś na nowo odkrywamy w nowych formach klimat i treść debaty, która powstała bezpośrednio po Soborze Watykańskim II, ale która miała swoje korzenie w samym soborze”.

W jego opinii obecne są dziś radykalne tony pomiędzy tzw. konserwatystami i progresywistami, „między racjonalistycznie i sztywno pojmowanymi 'strażnikami Tradycji' a rzekomymi innowatorami życia wiary poprzez praktyki i doktryny, które są ostatecznie światowe”.

- Dla pierwszych to „innowacje” wprowadzone przez sobór spowodowały odpływ wiernych, dla drugich nieadekwatna odpowiedź na oczekiwania społeczeństwa była główną przyczyną oderwania się od Kościoła”– stwierdził kard. Scola.

Mówiąc o kulturowych interpretacjach wiary, które się sobie wyraźnie przeciwstawiają, prelegent posłużył się przykładem Włoch. Zauważył, że pierwsza z nich redukuje „chrześcijaństwo do religii czysto społecznej, swoistego cementu etycznego dla zdezintegrowanego społeczeństwa, które pozbywa się konstytutywnego czynnika chrześcijańskiego ze swoich korzeni”. Druga interpretacja grozi redukcją chrześcijaństwa do głoszenia „czystego i nagiego krzyża dla zbawienia wszystkich innych”.

Ta druga postawa prowadzi do powstania „swoistej kryptodiaspory, która kończy się zaciemnieniem ludzkiej przydatności wiary jako takiej. Ponadto traci się poczucie przynależności do wspólnoty, opowiadając się faktycznie za indywidualistyczną praktyką wiary”.

Zdaniem emerytowanego arcybiskupa Mediolanu chrześcijaństwo jawi się jako doświadczenie, które ukazuje piękno i owocność wiary dla wszystkich tylko wtedy, gdy Kościół żyje wszystkimi tajemnicami wiary, starając się uwydatnić jej implikacje antropologiczne, społeczne i kosmologiczne.

Kard. Scola przywołał fragment encykliki „Deus caritas est”, w której Benedykt XVI stwierdza, że chrześcijaństwo nie jest przede wszystkim doktryną i moralnością, ale osobistym spotkaniem z Chrystusem.

Emerytowany arcybiskup Mediolanu wyraził przekonanie, że źródłem prawdziwej wiary jest „wydarzenie spotkania z Panem na najróżniejsze sposoby, które wzbudza w nas kreatywność Ducha Świętego. Tylko w ten sposób chrześcijaństwo nabiera charakteru doświadczenia zmieniającego życie”.

Zastanawiając się nad stanem europejskiego Kościoła katolickiego, zwrócił uwagę na trudność wspólnot kościelnych w przedstawieniu siebie jako organicznej propozycji, czyli wyartykułowanego, ale jednolitego sensu życia.

Prelegent stwierdził, że współcześni katolicy często sprowadzają moc łaski, która pochodzi od żywego Boga, do czystego odczucia religijnego.

W jego opinii to właśnie żywy Bóg jest decydującym warunkiem przyszłego odrodzenia życia Kościoła dla dobra całej ludzkości.

„Wszystkie formy realizacji Kościoła na danym obszarze, w środowiskach, poczynając od rodziny, są powołane do tego, by stać się miejscami autentycznej przynależności wspólnotowej, która pozwala jaśnieć obliczu Chrystusa, Boga żywego i osobowego. To jest coś, nad czym warto się zastanowić dla przyszłości katolicyzmu” – przekonywał kard. Scola.

„Patrzeć na żywego Boga i obcować z Nim: tego nam potrzeba. Takie jest świadectwo i dziedzictwo pozostawione nam przez wielkiego papieża św. Jana Pawła II” – dodał.

W swoim wystąpieniu abp Stanisław Gądecki odniósł się do zakończenia synodu na poziomie ogólnopolskim.

„Z zebranych danych wynika, że ludzie wierzący nie domagają się zmian struktury Kościoła, ale zmian postawy i relacji. To świadectwo dojrzałości życia religijnego. Zmiana relacji jest konieczna, bo czasy się zmieniły” – stwierdził przewodniczący KEP.

Nawiązał też do zakończonego niedawno Kongresu Zwierzchników Światowych i Tradycyjnych Religii, który odbywał się w Kazachstanie.

Wskazał, że głównym problemem jest to, jak tę różnorodność religijną utrzymać i dążyć do jedności nie na zasadzie jednego uniwersalnego modelu, ale uwzględniając bogactwo religii w duchu encykliki papieża Franciszka „Fratelli tutti”.

„Papież pisze w niej, że Bóg jest Ojcem wszystkich ludzi, dlatego my jesteśmy braćmi i siostrami” – powiedział abp Gądecki.

Zauważył, że podczas spotkania w Kazachstanie papież Franciszek mówił o wolności religijnej i dialogu. „Ale jeśli sprowadzamy to drugie pojęcie tylko do zwykłej rozmowy, która nie prowadzi do prawdy, to stanowi to tylko pozory rozmów” – stwierdził metropolita poznański.

Założenia programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce na rok 2022/2023 zaprezentował bp Andrzej Czaja.

Przewodniczący Komisji Duszpasterstwa KEP podkreślił, że pierwszym zadaniem jest budzenie i umacnianie wiary w Kościół.

Podkreślił, że istnieje dziś pilna potrzeba dawania świadectwa o Kościele. „Dziś nie wierzy się w Kościół, wzrasta poziom ignorancji rozumienia Kościoła, rzetelnego przekazywania prawdy o Kościele” – zaznaczył bp Czaja.

Wskazał, że należy podjąć dzieło gruntownej odnowy Kościoła w odniesieniu do recepcji Soboru Watykańskiego II oraz pobudzania wśród wiernych świadomości bycia Kościołem.

„Nie może być podziału na my i wy/oni – jesteśmy jedną rodziną kroczącą do Boga Ojca” – podkreślił.

„Na nowo trzeba rozważyć i zastosować to, że trzeba wierzyć w Kościół, wierzyć Kościołowi i kochać go coraz bardziej” – przekonywał.

Omówił też na cele programu duszpasterskiego. Podkreślił konieczność wyjaśnienia, z czego wynika wiarygodność Kościoła, zbawczego sensu i misji Kościoła oraz obudzenia świadomości bycia Kościołem, a także zaznaczył potrzebę przybliżenie rozumienia pojęcia synodalności Kościoła.

W swoim referacie o. prof. dr hab. Andrzej Napiórkowski OSPPE z Krakowa podjął refleksję nad podwójną tajemnicą Kościoła. Podkreślił, że Kościół jest rzeczywistością bosko-ludzką, więc spotkanie Boga z człowiekiem jest wydarzeniem Kościoła.

Wskazał również, że wszystkie określenia Kościoła, jak nowy lud Boży, wspólnota, communio, są poprawne, ale więź Kościoła z Trójcą Święta jest oczywista.

„Kościół trzeba widzieć jako Kościół trójjedynego Boga i człowieka, jako proces tajemnicy zbawienia, która ciągle trwa. Kościół należy rozumieć jako tajemnicę wspólnoty, gdzie dochodzi do miłosnego samoudzielania się trójjedynego Boga grzesznemu człowiekowi, aby on mógł świadczyć o zmartwychwstałym Panu i nadziei, która przekracza śmierć. Wyzwaniem jest dla nas odkrywanie osoby i działania Ducha Świętego” – zauważył prelegent.

W drugiej części spotkania pt. „Co to znaczy wierzyć w Kościół Chrystusowy”, ks. prof. Jerzy Szymik z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach zaprezentował referat pt. „Fides in Ecclesia: wiara jako nadzieja na miłość”, będący formą medytacji na temat wiary.

Podkreślił, że wiara jest fenomenem, który jest w Kościele. Teolog i poeta zastanawiał się, jak łączą się ze sobą wiara, nadzieja i miłość w Kościele, który żyje nimi i z nich. Przekonywał, że jest to nierozerwalna triada, której Kościół daje życie.

„Nadzieja wypływa stąd, że wiara mówi prawdę o sprawie miłości i każdej innej sprawie. Wiara jest nadzieją na miłość” – stwierdził ks. prof. Szymik.

Prelegent zauważył, że „Kościół jest zgodnie z tym obrazem wchodzeniem na drabinę wiary, która prowadzi do miłości i otwiera na jej szczycie horyzont bezkresnej nauki”.

Odpowiadając na pytanie, co to znaczy wierzyć, przekonywał, że wierzyć to przede wszystkim uznać za prawdę to, czego do końca nie ogarnia nasz umysł, a co nam objawił Bóg.

W opinii ks. profesora „wiara jest wydarzeniem łaski, która rozgrywa się w przestrzeni niczym nienaruszonej wolności człowieka”.

„Wiara w Boga i Bogu jest dobrem, z którego płynie każde inne dobro” – zaznaczył prelegent.

Gość z Katowic zwrócił uwagę na nierozerwalność wiary i nawrócenia. „Wiara jest zawsze nawróceniem, wymaga decyzji i zwrotu. To przyznanie prymatu temu, co niewidzialne” – stwierdził.

W swoim referacie ks. dr. hab. Jacenty Mastej, prof. KUL z Lublina podjął temat duchowieństwa i świeckich w budowaniu wspólnoty Kościoła, a ks. dr. hab. Robert Skrzypczak, prof. AKW z Warszawy, mówił o deficycie wiary i kryzysie Kościoła.

Uczestnicy poznańskiego wydarzenia mogli też obejrzeć wystawę fotografii bazylik mniejszych mieszczących się w archidiecezji poznańskiej.

Ogólnopolskie Forum Duszpasterskie odbyło się pod hasłem „Wierzę w Kościół Chrystusowy”. Po raz pierwszy Komisja Duszpasterstwa KEP zaproponowała program jednoroczny.

Organizatorem wydarzenia jest Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej Archidiecezji Poznańskiej.

Forum duszpasterskie w stolicy Wielkopolski odbyło się po raz czternasty.