Rekomendacje zespołu bioetycznego (fragment dokumentu)

Załącznik 20. - Założenia regulacji prawnej dotyczącej wspomaganej medycznie prokreacji Założenia ogólne 1. Prawidłowe funkcjonowanie procedur medycznie wspomaganej prokreacji wymaga przyjęcia odpowiednich ustaw i wprowadzenia funkcjonalnych rozwiązań instytucjonalnych. Regulacje te powinny zapewniać wysoki poziom stosowanych zabiegów, chronić interesy leczonych osób oraz mieć na celu dobro dzieci urodzonych po zastosowaniu technik wspomaganej prokreacji. 2. Świadczenia zdrowotne z zastosowaniem procedur wspomaganej medycznie prokreacji powinny być udzielane przez lekarzy posiadających odpowiednie kwalifikacje oraz przez zakłady opieki zdrowotnej, które uzyskały odpowiednie uprawnienia. 3. Świadczenia zdrowotne związane ze stosowaniem technik wspomaganej prokreacji powinny być dostępne z poszanowaniem praw i wolności wszystkich osób zainteresowanych. Prawa obywatelskie i dobro dzieci urodzonych w wyniku stosowania tych technik muszą mieć pierwszeństwo przed interesem finansowym podmiotów o instytucji zaangażowanych w udzielanie tych świadczeń. Nie powinno się arbitralnie ograniczać prawa jednostki do korzystania z najwyższego osiągalnego stanu zdrowia fizycznego i psychicznego oraz do korzystania z osiągnięć współczesnej medycyny. Przyszłe regulacje prawne powinny uwzględniać międzynarodowe konwencje i umowy ratyfikowane przez RP oraz zalecenia organizacji, których Polska jest członkiem. 4. Ze względu na kosztowność niektórych procedur wspomaganej medycznie prokreacji oraz priorytety publicznej służby zdrowia należy rozważyć zakres udziału państwa w refundacji kosztów stosowania tych procedur. Jednakże niedopuszczalne być powinno prawne i faktyczne ograniczenie dostępu do tych procedur wyłącznie w związku z brakiem możliwości ich szerokiego upowszechnienia albo w wyniku ich szerokiego wykorzystywania. Takie ograniczenia nie są nigdy stosowane w opiece medycznej. 5. Zapłodnienie pozaustrojowe tzw. „in vitro” jest jedną z uznanych metod leczenia niezamierzonej bezdzietności. Stosowane jest w razie braku powodzenia leczenia konwencjonalnego lub też jako metoda „z wyboru” dla eliminacji specyficznych problemów będących przyczyną niepłodności. 6. Instytucje i środowiska medyczne powinny aktualizować standardy właściwego wykonywania procedur wspomaganej prokreacji odpowiednio do rozwoju wiedzy i dostępnych rozwiązań technicznych. Do czasu znalezienia innych, równie skutecznych form terapii z zakresu wspomaganej medycznie prokreacji należy dopuścić procedurę tworzenia nadliczbowych zarodków oraz ich zamrażania w celu zwiększenia szansy na powodzenie leczenia niezamierzonej bezdzietności. Jest to rozwiązanie czasowo optymalne, ponieważ jego zastosowanie zmniejsza liczbę cykli leczniczych, którym musi być poddana kobieta w trakcie terapii niepłodności, a w części przypadków zmniejsza lub eliminuje ryzyko poważnych powikłań zdrowotnych dla matki. Na dzisiejszym etapie rozwoju wiedzy i techniki wykorzystanie zamrożonych komórek jajowych w procedurze zapłodnienia pozaustrojowego nie powinno być traktowane jako skuteczna alternatywa dla zamrażania zarodków. Założenia szczegółowe 1. Uregulowanie problemu wspomaganego zapłodnienia powinno znaleźć miejsce w znowelizowanej ustawie o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z dnia 1 lipca 2005 r. W tym akcie prawnym należy określić: - zasady stosowania wspomaganego zapłodnienia, - zasady pobierania, oddawania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania, udostępniania i dystrybucji ludzkich komórek rozrodczych i zarodków przeznaczonych do wykorzystania w procedurze wspomaganej prokreacji, - podmioty uprawnione do prowadzenia działalności w zakresie wspomaganego zapłodnienia, przechowywania komórek rozrodczych oraz zarodków, a także podmioty zobowiązane do nadzoru i kontroli nad tymi jednostkami, - zakazy: a) tworzenia zarodka z gamet ludzkich dla celów naukowych; b) tworzenia genetycznie identycznej kopii człowieka; c) dokonywania selekcji płci zarodków (chyba że przemawiają za tym względy medyczne); d) ingerencji w linię komórek rozrodczych człowieka; e) tworzenia zarodków z komórek rozrodczych człowieka w połączeniu z komórkami rozrodczymi innych gatunków; f) umyślnego niszczenia zarodków o zachowanym potencjale rozwojowym; g) handlu zarodkami ludzkimi oraz gametami. - sankcje za nieprzestrzeganie w/w zakazów. 2. Nowelizacja nie powinna dotyczyć spraw filiacyjnych, które należy pozostawić regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 3. Uregulowanie kwestii macierzyństwa zastępczego powinno nastąpić po przyjęciu przez Radę Europy zaleceń i w tym zakresie być z nimi zgodne.