Duchowni i SB

Komórki „D”

W latach 60., gdy jednym z wiceministrów był Franciszek Szlachcic, a wicedyrektorem departamentu IV MSW Józef Siemaszkiewicz, powstała koncepcja zinstytucjonalizowania działań dezintegracyjnych wobec katolickiego duchowieństwa. Działania dezintegracyjne wykorzystywały wszystkie wydziały departamentu IV, każdy w ramach swojego zakresu zainteresowań. W listopadzie 1993 roku na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych Stanisława Kowalczyka w departamencie IV powstała samodzielna grupa „D”. Jej zadaniem było koordynowanie i organizowanie działań „D” na szczeblu centralnym. W czerwcu 1977 roku przekształcono samodzielną grupę „D” w wydział VI departamentu IV, a wkrótce stworzono jego odpowiedniki, czyli sekcje „D” w niektórych województwach. Wieloletni dyrektor departamentu VI Konrad Straszewski postulował poszerzenie tego rodzaju działań z uwagi na „potrzebę podjęcia na szerszą skalę aktywnych i kompleksowych przedsięwzięć specjalnych mających na celu ograniczenie i likwidację politycznie negatywnych działań kleru w duszpasterstwie akademickim oraz rozwijającym się ruchu oazowym”. Po reorganizacji MSW, przeprowadzonej w listopadzie 1984 roku, która nastąpiła po zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki, wydział VI otrzymał nową numerację (IV), zmieniono także jego główne zadania. Jego aktywność uległa zmniejszeniu, zaniechano również wielu planowanych wcześniej operacji, zwłaszcza tych, które wiązały się ze stosowaniem przemocy wobec osób będących przedmiotem zainteresowania funkcjonariuszy tego pionu. Wynikało to m.in. z faktu, że jeden z zabójców ks. Popiełuszki, kpt. Grzegorz Piotrowski był początkowo zastępcą naczelnika Grupy „D”, a później naczelnikiem wydziału VI SB. Jej działania były nadzorowane przez najwyższe władze partyjne. Zadaniem pracowników pionu „D” były m.in. prowokacje wobec ruchu pielgrzymkowego oraz oazowego; wiadomo na przykład, że były prowadzone na terenie województwa nowosądeckiego działania zmierzające do dyskredytacji osoby ks. Franciszka Blachnickiego. Odpowiadał za nie Ryszard Skokowski, inspektor wydziału VI. Zadaniem pracowników MSW uczestniczących w działaniach „D” było opracowywanie na podstawie informacji zdobytych przez agenturę listów do Episkopatu i kurii biskupich oraz ulotek, mających podsycić konflikty wśród duchowieństwa. Grupy „D” prowadziły również działania przeciwko opozycji demokratycznej. W ramach tej działalności w różnych komendach wojewódzkich powoływane były także doraźne grupy specjalne prowadzące działalność neutralizującą, dezinformującą oraz dezorganizującą skierowaną przeciwko duchowieństwu oraz opozycji politycznej. W działaniach wykorzystywano również tajnych współpracowników do podsycania antagonizmów wśród duchowieństwa, a także fałszowano materiały pamiętnikarskie w celu szkalowania osób w nich występujących, kolportowano pisma i ulotki, a także plakaty oraz pisano anonimy, podkopujące autorytet poszczególnych duchownych. Prowadzone były również działania mniej subtelne: pobicia, uszkodzenie mienia, uprowadzenia, napady na mieszkania, podpalenia.