Nie żyje Józef Stós

Wiadomość o śmierci Józefa Stósa poprzedziła rozpoczęcie zaplanowanych na dzisiejsze popołudnie obchodów 76. rocznicy pierwszego transportu polskich więźniów do KL Auschwitz. Tę datę przyjmuje się także jako początek funkcjonowania obozu koncentracyjnego. W latach 1940-1945 hitlerowcy deportowali do Auschwitz około 150 tysięcy Polaków. Stanowili oni drugą co do wielkości - po Żydach - grupę więźniów obozu. Co najmniej połowa z nich zginęła w Auschwitz, a wielu kolejnych po przeniesieniu do innych obozów. Od 2006 r. decyzją Sejmu RP 14 czerwca obchodzony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych.

Józef Stós wraz z kolegami, którzy przeżyli obóz koncentracyjny, wielokrotnie zwracał się do władz III RP, z ówczesnym prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim na czele, z prośbą o nadanie dniowi pierwszego transportu do KL Auschwitz charakteru święta narodowego, upamiętniającego Polaków, którzy zginęli w nazistowskich kacetach. Te apele pozostawały bez echa. Dopiero kiedy dokładnie 10 lat temu byli więźniowie zagrozili pikietą przed Sejmem oraz okupacją budynku, w którym umieszczono więźniów pierwszego transportu, ówczesne władze podjęły uchwałę o ustanowieniu święta dedykowanego polskim ofiarom niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych.

Józef Stós miał 95 lat. Przed wojną był harcerzem. W sierpniu 1939 roku zgłosił się na ochotnika do Pomocniczej Służby Wojskowej. Wkrótce trafił do niewoli sowieckiej. Uwolniony z niej wrócił do rodzinnego Okocimia na ziemi tarnowskiej. Władze okupacyjne uwięziły go w Tarnowie jako sowieckiego szpiega. Stąd trafił do Auschwitz z pierwszym transportem więźniów.  29 października 1944 r. został przeniesiony do obozu Sachsenhausen, potem do Buchenwaldu. W ostatnich dniach wojny szedł w konwoju pieszym do Dessau-Roeslau, a następnie płynął Łabą na barkach. Po kilku nieudanych próbach zatopienia barek przez eskortujących ich Niemców, 8 maja 1945 r. pokierował ucieczką ok. 50 osób. Po wojnie Józef Stós wrócił w rodzinne strony. Został architektem. Pracę łączył z zaangażowaniem społecznym. Wielokrotnie dawał świadectwo swoich wojennych losów, dzieląc się nim między innymi z uczestnikami Sesji Kolbiańskiej oraz innych spotkań organizowanych dla upamiętnienia męczeństwa narodu polskiego. Był założycielem Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin Oświęcimskich i współzałożycielem Polskiej Unii Seniorów.