Abp Grzegorz Ryś: Kościół nie jest dla siebie, tylko dla świata

Pytany o to, skąd się bierze zło oraz o przyczynę cierpienia, abp Ryś odpowiada, że "stanowczo nie ma odpowiedzi na pytanie: »Dlaczego?«. Można natomiast sensownie pytać: »Dla czego?«, to znaczy: »Co ja z tym mogę zrobić?«”. Dodaje, że "Słowo Boże jest tym jedynym słowem, które nas może przeprowadzić przez ten trudny czas. Słowo odczytywane w odniesieniu do »tu i teraz«”.

A oto pełen test wywiadu z abp. Grzegorzem Rysiem:

Marcin Przeciszewski, KAI: Do momentu wybuchu pandemii, czyli jeszcze miesiąc temu, byliśmy skłonni myśleć, że żyjemy w świecie, nad którym panujemy, oraz że czeka nas systematyczny postęp ku bardziej zasobnej i szczęśliwej przyszłości. W jakim świecie żyjemy dziś? Nastąpiła chyba kompletna zmiana optyki?

Abp Grzegorz Ryś: Zgadzam się z intuicją zmiany optyki. Potwierdza się to, co papież Franciszek mówił w jednej ze swoich pierwszych refleksji po wybuchu pandemii, na pustym placu św. Piotra. Mówił, że wielu rzeczy nie byliśmy dotąd w stanie zrozumieć, chociaż powinniśmy je byli rozumieć. A dopiero epidemia wymusiła na nas pewien rodzaj refleksji. Powinna ona nam towarzyszyć znacznie wcześniej, a nie dopiero teraz, kiedy czujemy się dociśnięci butem do ziemi.

Franciszek podkreślił, że burza, jaką teraz przeżywamy, odsłania naszą bezradność i fałszywe przesłanki, na których zbudowaliśmy dotychczasowe życie, starając się ukryć swój egoizm. Zaznaczył, że konieczne jest dokonanie rachunku sumienia z naszego stylu życia, stosunku do siebie nawzajem, a także stosunku do Ziemi, będącej wspólnym domem. Mówił też o reagowaniu na problem uchodźców czy na współczesne niewolnictwo. Widok tysięcy uchodźców do żadnej poważniejszej refleksji nas nie zmusił. Dopiero pandemia zmusza nas do myślenia w kategoriach międzyludzkiej solidarności. Pandemia wymusza na nas refleksję, którą Papież proponował od lat, choćby w encyklice Laudato si’, która bynajmniej nie jest tylko encykliką o ekologii, ale jest bardzo ważną encykliką społeczną. Szeroko mówi ona o stosunku człowieka do całej rzeczywistości ziemskiej, jaka nas otacza.

KAI: Pandemia stawia nas wobec natury, wobec której powinniśmy być chyba znacznie bardziej pokorni?

- W encyklice Laudato si’ Ojciec Święty wprowadza ważne rozróżnienie między pojęciami: „natura” i „stworzenie”. Gdy podchodzimy do otaczającej nas rzeczywistości jako do „natury”, robimy wszystko, aby ją poznać, kontrolować i poddać swojej władzy. Chcemy z niej korzystać dowolnie, wedle naszych apetytów. Chcemy na przykład decydować o tym, czy i kiedy człowiek się urodzi i jakiego koloru ma mieć oczy. Albo - z drugiej strony - czy i kiedy ma umrzeć. Zaczęło nam się wydawać, że niemal nad wszystkim mamy władzę. Tymczasem obecne doświadczenie pokazuje, że wcale tak nie jest. Jest już na świecie 2 mln 500 tys. ludzi zakażonych, a 175 tys. zmarłych. Gdzie więc jest nasza wiedza, gdzie jest nasza kontrola, gdzie są te wszystkie nasze arsenały? W przesłaniu i rozumieniu chrześcijańskim natura jest „stworzeniem” - jest więc rzeczywistością, za którą kryje się Bóg: to On powołał ją do istnienia. On ją „stworzył”, i stwarza ciągle, podtrzymując przy życiu. Częścią rzeczywistości stworzenia jesteśmy my sami. „Stworzenie” jest nam dane, i zadane, abyśmy bardziej byli sługami niż panami. Wszystko to Franciszek mówi od lat; szkoda, że dotąd nie budziło to specjalnego zainteresowania.

KAI: Budziło nawet pewną kontestację, także w Kościele…

- Nie jestem czarnowidzącym prorokiem i trudno jest mi określić, na ile nauczanie to było przyjmowane, a na ile kontestowane. Nie mam narzędzi, aby to orzec. W każdym razie jakiś problem jest.

KAI: Wierzymy, że Bóg jest Panem historii i z każdego zła potrafi wyprowadzić dobro. W jaki sposób? Jak to możemy odnieść do obecnej sytuacji?

- Zacząłbym od konstatacji, że Pan Bóg już wyprowadza dobro. I ważne jest, żebyśmy tego dobra nie przegapili i nie zmarnowali. W tym czasie wyraźnie ukazuje się międzyludzka solidarność. Widać, jak ludzie potrafią wziąć za siebie odpowiedzialność. Potrafią się wspierać i organizować. Pomysłowość ku dobremu okazała się wręcz niesamowita. To Bóg nas ku temu uruchamia, a nie żadna epidemia. Bóg, który jest miłością i daje nam natchnienia Ducha Świętego. Sam człowiek nie musi tego rozpoznać - Duch Święty się o to nie obrazi, że jest nierozpoznany! A swoje robi.

Dużo takiego dobra widzę wewnątrz Kościoła. Co prawda odebrana została nam możliwość zbierania się w rzeczywistości realnej, ale za to pojawiło się wiele inicjatyw, które gromadzą nas wirtualnie. I to w takich liczbach, że przekracza to chyba wszelkie oczekiwania. Intryguje mnie fenomen, jak bardzo dziś ludzie koncentrują się na słowie Bożym, czyli tym, co w chrześcijaństwie jest fundamentalne. Słowo Boże jest tym jedynym słowem, które nas może przeprowadzić przez ten trudny czas. Słowo odczytywane w odniesieniu do „tu i teraz”, w refleksji, którą prowadzimy na modlitwie. Pan Bóg dobro już wyprowadza!